गणिताची गोडी!

गणिताची गोडी!

मानवी मेंदूचा विश्लेषणात्मक विकास करण्यात  आणि त्याला अधिक सक्षम करण्यात  गणिताची मदत होत असल्याचे,  स्टॅनफोर्ड विद्यापीठातील संशोधक डॉ. तान्या इव्हान्स यांनी त्यांच्या संशोधनाव्दारे दाखवून दिले.  गणितावर प्रभुत्व मिळवल्यास कोणतीही समस्या सोडवण्याचे कौशल्य हे अधिकाधिक प्रगत होत असल्याचे अभ्यासकांना दिसून आलेय.  गणितज्ज्ञ जेव्हा समस्या सोडवतात, तेव्हा  त्यात स्पष्टता असते.  अधिक चांगल्या तऱ्हेच्या कार्यपध्दतीसुध्दा यातून विकसित होतात.

गणितीय कौशल्यामुळे विविध व्यामिश्र समस्या अधिक साकल्याने समजून घेणे सुलभ जाते.  विश्वाची रहस्ये शोधून काढण्यासाठी गणितीय सूत्रे आणि सिध्दांताचा सर्वाधिक उपयोग झाला आहे.  गणित ही एकमेव वैश्विक भाषा असल्याचे समजले जाते.  कोणताही देश– भाषा- प्रांत-संस्कृती यामध्ये गणितीय सूत्रे आणि सिध्दांत आणि व्याख्या बदलत नाहीत,  त्यामुळे गणितज्ज्ञ कोणत्याही देशात आणि प्रांतात सहजतेने कार्यरत राहू शकतो.

    आधुनिक विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा पाया भक्कम करण्यात गणिताने सर्वाधिक महत्वाची भूमिका बजावली आहे. गणितीय सूत्रांचा वापर करुन नवे शोध लावले जात आहेत. चंद्रावरील स्वारी पासून ते मंगळावर यान उतरवण्यापर्यंतची किमया गणितीय सूत्रे/ प्रमेय/ सिध्दांत यांच्या मदतीनेच मानवास शक्य होऊ शकली. जगातील सर्व उंच इमारतीचा पाया, हा गणितीय सिध्दांतांनी सिध्द केल्यावरच  पक्का होऊ शकला. संगणक, विमान वाहतूक, स्कॅनिंग, कोडिंग, सॉफ्टवेअर, कृत्रिम बुध्दिमत्ता आदी क्षेत्रांचा विस्मयकारक विकास हा गणितामुळेच होऊ शकला.

गणितीय सूत्रांना समजून त्यांचा वापर वेगवेगळया उत्तरासाठी शोधण्यात कौशल्य प्राप्त केलेल्या व्यक्ती प्रत्यक्ष जीवनातील अनेक जटील समस्यांना वस्तुनिष्ठपणे हाताळू शकतात. या समस्या सोडवण्यासाठी अचुकतेपर्यंत पोहचणारे उपाय सुचवू शकतात. त्यामुळेच अधिकाधिक विद्यार्थ्यांनी याविषयाकडे वळावे यासाठी जगभरात विशेष प्रयत्न केले जातात. अमेरिकेत एप्रिल महिना, गणित जाणिवजागृतीचा महिना म्हणून साजरा केला जातो. अमेरिकेचे माजी राष्ट्रपती रोनाल्ड रिगन यांनी १९८६ साली या संदर्भातील निर्णय घेतला होता. गणिताचे हे अनन्यसाधारण महत्व लक्षात घेऊन, भारतातही प्रज्ञावंत विद्यार्थ्यांनी या विषयाकडे वळायला हवे.

करिअर संधी

गणितावर प्रभुत्व असणाऱ्या व्यक्तीला करिअरच्या विविध संधी मिळतात. वित्त (फायनांस), निर्मिती ( मॅन्युफॅक्चुरिंग), विमा प्रंबधन (ॲक्चुरिज), अभियांत्रिकी (इंजिनीअरिंग), दळणवळण (कम्युनिकेशन), व्यवसाय (बिझिनेस), विज्ञान (सायन्स) या क्षेत्रात यशस्वी करिअर करण्यासाठी गणितातील प्रभुत्व किंवा उत्तम आकलन महत्वाचे ठरते.  ही क्षेत्रे परस्पर विरोधी दिसत असली तरी त्यांचा पाया गणितीय कौशल्य असतो,  हे लक्षात ठेवायला हवे.

काही महत्वाच्या संस्था    

(१) आयआयटी दिल्लीच्या डिपार्टमेंट ऑफ मॅथेमॅटिक्स या विभागाने बी.टेक ॲण्ड डयुएल डिग्री इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड कॉम्प्युटिंग (मॅक) हा अभ्यासक्रम सुरु केला आहे. जेइइ (जॉईंट एंट्रन्स एक्झामिनेशन) ॲडव्हान्स्ड परीक्षेतील गुणांवर आधारित या अभ्यासक्रमाला प्रवेश दिला जातो. या अभ्यासक्रमाच्या वैशिष्ट्यपूर्ण विषयघटकांमुळे, हा अभ्यासक्रम करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना  सार्वजनिक आणि खाजगी क्षेत्रातील  अनेक कंपन्यांमध्ये नोकरीच्या उत्त्मोत्तम संधी सातत्याने मिळल्या आहेत. यामध्ये फायनांस (वित्त), ॲनॅलिटिक्स (विश्लेषण), कंसल्टिंग (सल्ला-सेवा), क्रिप्टोग्रॅफी (डिजिटल डेटा सुरक्षितरीत्या पाठवण्याचे तंत्र किंवा भाषा. यामुळे पाठवणारा आणि स्वीकारणाराच ही माहिती वाचू/पाहू शकतो.) आधारित सुरक्षा आणि माहिती तंत्रज्ञान आदी कंपन्यांचा समावेश आहे.

संपर्क– https://maths.iitd.ac.in/

 (२) आयआयटी गौहाटीच्या डिपार्टमेंट ऑफ मॅथेमॅटिक्सने बी.टेक इन  मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड कॉम्प्युटिंग हा अभ्यासक्रम सुरु केला आहे. अशा प्रकारचा अभ्यासक्रम सुरु करण्यात, या आयआयटीने आघाडी घेतली.

संपर्क– https://www.iitg.ac.in

(३) मुंबई आयआयटीमध्ये बीएस इन मॅथेमॅटिक्स चार वर्षे कालावधीचा अभ्याक्रम करता येतो. दोन पध्दतीने प्रवेश दिला जातो- (१) जेईई ॲडव्हान्सड गुण. (२) यंदा १२ वी (गणित विषयासह विज्ञान) ची परीक्षा दिलेल्या ज्या विद्यार्थ्यांनी, इंडियन नॅशनल मॅथेमॅटिकल ऑल्मपियाडची कनिष्ठ किंवा वरिष्ठ अर्हता प्राप्त केली असेल ते, “बीएस एन्ट्रन्स एक्झामिनेशन” व्दारे या अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळवू शकतात.

संपर्क – math.iitb.ac.in

(४) आयआयटी इंदौर– बीटेक इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड कॉम्प्युटिंग सायंस. संपर्क-iiti.ac.in

(५) आयआयटी कानपूरच्या डिपार्टमेंट ऑफ मॅथेमॅटिक्सने पुढील पदवी आणि पदव्युत्तर पदवी अभ्यासक्रम सुरु केले आहेत. (१) बी.एस (बॅचलर ऑफ सायन्स) इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड सायंटिफिक कॉम्प्युटेशन. अभ्यासक्रमाचा कालावधी – चार वर्षे. (२) बी.एस- एम.एस-(बॅचलर ऑफ सायन्स- मास्टर ऑफ सायन्स) इन मॅथेमॅटिक्स. अभ्यासक्रमाचा कालावधी पाच वर्षे. संपर्क– https://www.iitk.ac.in/math/bs-ms

(७) आयआयटी वाराणसी (बनारस हिंदू विद्यापीठ) च्या डिपार्टमेंट ऑफ मॅथेमॅटिक्सने, डयुएल डिग्री इन मॅथेमॅटिक्स हा अभ्यासक्रम सुरु केला आहे. कालावधी पाच वर्षाचा. संस्थेने दिलेल्या माहितीनुसार औद्योगिक जगतात या अभ्यासक्रमाच्या विद्यार्थ्यांना उत्तमोत्तम संधी मिळत असते. त्यामुळे विद्यार्थ्यांचा सर्वाधिक ओढा या अभ्यासक्रमाकडे दिसून येतो. या अभ्यासक्रमाला जेईई- ॲडव्हान्स्ड परीक्षेतील गुणांवर आधारित प्रवेश दिला जातो. संपर्क-https://www.iitbhu.ac.in/dept/math

(८) आयआयटी रोपर बी.टेक इन मॅथेमॅटिक्स अॅण्ड कॉम्प्युटिंग.

संपर्क-iitpr.ac.in/math

(९) आयआयटी कानपूर– बीएस – एमएस इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड सायंटिफिक कॉम्प्युटिंग हा इंटिग्रेटेड आणि बीएस इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड सायंटिफिक कॉम्प्युटिंग,

संपर्क- iitk.ac.in/maths

(१०) एनआयटी(नॅशनल इंस्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी) सुरत – या संस्थेच्या डिपार्टमेंट ऑफ मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड ह्युमॅनिटिज मार्फत पाच वर्षे कालावधीचा इंटिग्रेटेड एम.एस्सी इन मॅथेमॅटिक्स हा अभ्यासक्रम चालवला जातो. प्रवेशासाठी जेइइ- मेनचे गुण ग्राह्य धरले जातात.

संपर्क- https://www.svnit.ac.in

(११) एनआयटी रुरकेला- इंटिग्रेटेड एम.एस्सी इन मॅथेमॅटिक्स हा पाच वर्षे कालावधीचा अभ्यासक्रम करता येतो.

संपर्क- https://nitrkl.ac.in/

(१२) एनआयटी अगरताळा– या संस्थेमध्ये, बी.एस-एम.एस ड्युएल डिग्री इन मॅथेमॅटिक्स हा अभ्यासक्रम सुरु करण्यात आला आहे. कालावधी पाच वर्षे.

संपर्क- https://www.nita.ac.in.

(१३) एनआयटी पाटणा–  इंटिग्रेटेड एम.एस्सी इन मॅथेमॅटिक्स या विषयामध्ये अभ्यासक्रम करता येतो. संपर्क- http://www.nitp.ac.in/

(१४) बेंगळुरु स्थित इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स येथे, बी.एस  (बॅचलर ऑफ सायन्स-रिसर्च) इन मॅथेमॅटिक्स हा चार वर्षे कालावधीचा अभ्यासक्रम करता येतो. या अभ्यासक्रमाच्याा प्रवेशासाठी, जेइइ मेन/ ॲडव्हान्स्ड परीक्षा आणि आयसर (इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायंस एज्युकेशन ॲण्ड रिसर्च ) ॲडमिशन टेस्टचे गुण ग्राह्य धरले जातात.

संपर्क- ug.iisc.ac.in/math.

(१५) कोलकाता स्थित इंडियन स्टॅस्टिकल इंस्टिट्यूट या संस्थेचा, बॅचलर ऑफ मॅथेमॅटिक्स हा अभ्यासक्रम बेंगळुरु कॅम्पस यथे करता येतो. तीन वर्षे कालावधीच्या या अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळालेल्या प्रत्येक विद्यार्थ्याला दरमहा पाच हजार रुपये शिष्यवृत्ती दिली जाते. निवड- संस्थेच्या चाळणी परीक्षेव्दारे. संपर्क- isical.ac.in/admission, 

(१६) इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकशेन ॲण्ड रिसर्च या संस्थेतील बीएस-एमएस या इंटिग्रेटेड अभ्यासक्रमांतर्गत स्पेशलायझेशनसाठी गणित हा विषय निवडता येतो.

संपर्क- iiser.ac.in,

(१७) नॅशनल इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकशेन ॲण्ड रिसर्च भूवनेश्वर या संस्थेतील इंटिग्रेटेड एमएस्सी या अभ्यासक्रमांतर्गत गणित विषयात स्पेशलायझेशन करता येते.

संपर्क- niser.ac.in,

(१८) मुंबई विद्यापीठाच्या सेंटर फॉर एक्सलंस इन बेसिक सायंस या अभ्यासक्रमांतर्गत गणित विषयात स्पेशलायझेशन करता येते.

संपर्क-cbs.ac.in

(१९) चेन्नई मॅथेमॅटिकल इंस्टिट्यूट येथे बीएस्सी (ऑनर्स) इन मॅथेमॅटिक्स, बी.एस्सी (ऑनर्स) इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड कॉम्प्युटर सायन्स आणि बी.एस्सी (ऑनर्स) इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड फिजिक्स हे प्रत्येकी तीन वर्षे कालावधीचे अभ्यासक्रम करता येतात. निवड चाळणी परीक्षेव्दारे.

(२०) इंस्टिट्यूट ऑफ मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड ॲप्लिकेशन भूवनेश्वर– या संस्थेत, बीएस्सी (ऑनर्स)इन मॅथेमॅटिक्स ॲण्ड ॲप्लिकेशन हा चार वर्षे कालावधीचा अभ्यासक्रम करता येतो. या अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी चाळणी परीक्षा घेतली जाते. यंदा ही परीक्षा २० जून २०२५ रोजी घेण्यात येईल. अर्ज करण्याची शेवटची तारीख ९ मे २०२५ ही आहे. परीक्षेचे एक केंद्र मुंबई येथे आहे. अर्हता- बारावी मध्ये गणित आणि इंग्रजी विषयांचा अभ्यास केला असावा. या अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळालेल्या १५ प्रज्ञावंत विद्यार्थ्यांना, भारत सरकारच्या, नॅशनल बोर्ड फॉर हायर मॅथेमॅटिक्स मार्फत वार्षिक ६० हजार रुपयांची, शिष्यवृत्ती दिली जाते.

संपर्क-  https://iomaorissa.ac.in

सुरेश वांदिले