जेइइचा बिगुल वाजला!
इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी या संस्थेतील पदवी अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी जॉइंट एन्ट्रन्स एक्झामिनेशन (जेइइ) घेतली जाते. जेइइ-मेन आणि जेइइ- अॅडव्हान्स्ड अशा दोन परीक्षा असतात.
जेइइ-मेनचा, पहिला टप्पा पार पडणाऱ्या अडीच ते तीन लाख विद्यार्थ्यांना, जेइइ-ॲडव्हान्स्ड परीक्षेला बसण्याची संधी मिळते.(आयआयटीची गुणवत्ता यादी जेइइ- ॲडव्हान्स्ड परीक्षेतील गुणांवर आधारित तयार केली जाते. जेइइ-मेनचे, गुण, नॅशनल इंस्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी, इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ इन्‍फॉर्मेशन टेक्नॉलॉजी, केंद्रिय संस्था, राज्यातील संस्था, खाजगी संस्थांमधील प्रवेशासाठी ग्राह्य धरले जातात.)
दोन्ही टप्पे तसे अवघडच. पण पहिल्या टप्प्यात यश मिळवल्याशिवाय दुसऱ्या टप्प्याची संधी नाही, हे लक्षात घेतल्यास पहिल्या टप्प्याची अवघडता आणि स्पर्धा किती पराकोटीची असते हे लक्षात यावं. जेइइ-मेन, परीक्षेला देशभरातील किमान दहा ते बारा लाख विद्यार्थी बसतात.
२०२५-२६ च्या शैक्षणिक वर्षासाठी आयआयटी प्रवेश प्रकिया सुरु झाली आहे. गेल्या काही वर्षापासून जेइइ-मेन, ही परीक्षा दोनवेळा देता येते. पहिल्या प्रयत्नात चांगले गुण मिळाले नाही तर दुसऱ्यांदा ही परीक्षा देता येते. ज्या प्रयत्नात सर्वोत्कृष्ठ गुण मिळतात, ते ग्राह्य धरले जातात.
पहिल्या टप्प्यातील जेइइ-मेन परीक्षा, २२ जानेवारी ते ३१ जानेवारी २०२५ या कालावधीत घेतली जाईल. यासाठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख २२ नोव्हेंबर २०२४ ही आहे. याचा निकाल संस्थेच्या संकेतस्थळावर १२ फेब्रुवारी २०२५ रोजी घोषित केला जाईल. दुसऱ्या टप्प्यातील जेइइ मेन परीक्षा, १ एप्रिल ते ८ एप्रिल या कालावधीत घेतली जाईल. यासाठी अर्ज करण्याची शेवटची तारीख २४ फेब्रुवारी २०२५ ही आहे. याचा निकाल संस्थेच्या संकेतस्थळावर १७ एप्रिल २०२५ रोजी घोषित केला जाईल.
या परीक्षेतील पेपर एक, हा बीई/बीटेक अभ्यासक्रमासाठी असतो. या पेपरचा कालावधी तीन तास.
पेपर दोन-ए, हा बॅचलर ऑफ आर्किटेक्चर (बी.ऑर्क) किंवा पेपर दोन -बी, हा बॅचलर ऑफ प्लॅनिंग (बी.प्लॅनिंग) या अभ्यासक्रम प्रवेशासाठी असतो.
बी. ऑर्क आणि बी. प्लॅनिंग या दोन्ही विषयांसाठी असणाऱ्या पेपरचा कालावधी प्रत्येकी साडे तीन तासांचा असतो.
भारतातील सर्व केंद्रांवर हा पेपर इंग्रजी आणि हिंदी भाषेत दिला जातो. महाराष्ट्रातील सर्व केंद्रांवर हा पेपर मराठी भाषेतही दिला जाईल. त्यामुळे अर्ज भरताना मराठीचा पर्याय दिल्यास उमेदवारांना इंग्रजी आणि मराठी भाषेतील पेपर उपलब्ध करुन दिला जाईल. पेपरच्या अनुषंगाने काही शंका पुढे, उपस्थित झाल्यास इंग्रजीमधील प्रश्न ग्राह्य धरले जातील. एकदा दिलेला भाषेचा पर्याय कोणत्याही टप्प्यावर बदलता येणार नाही.
अशी असेल परीक्षा
(१) बीई/बीटेक अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी होणारी परीक्षा (पेपर एक) संगणकाधारित (कॉम्प्युटर बेस्ड टेस्ट- सीबीटी) वस्तुनिष्ठ आणि बहुपर्यायी संख्यात्मक (न्युमरिकल) उत्तरे असणारी असेल. या परीक्षेत गणित, भौतिकशास्त्र आणि रसायनशास्त्र या विषयांचे, सारख्या गुणांचे (वेटेज) प्रश्न विचारले जातील.
पेपर एक मध्ये भौतिकशास्त्र, गणित आणि रसायनशास्त्र या विषयातील प्रश्न, सेक्शन ए आणि सेक्शन बीमध्ये विचारले जातील. सेक्शन ए मध्ये प्रत्येकी २० आणि बी मध्ये प्रत्येकी ५ याप्रमाणे ७५ प्रश्न विचारले जातील. प्रत्येक विषयाचे एकूण गुण शंभर म्हणजेच हा पेपर ३०० गुणांचा असेल. अचुक उत्तरासाठी ४ गुण दिले जातील.
(२) बॅचलर ऑफ आर्किटेक्चर अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी होणाऱ्या परीक्षेचे (पेपर दोन-ए) तीन भाग असतील. भाग एक मध्ये गणित विषयाचे प्रश्न विचारले जातील. हा भाग संगणकाधारित (कॉम्प्युटर बेस्ड टेस्ट) वस्तुनिष्ठ आणि संख्यात्मक (न्युमरिकल) बहुपर्यायी उत्तर असणारा असेल. भाग दोनमध्ये कल चाचणीचे प्रश्न विचारले जातील. याभागातील प्रश्नसुध्दा बहुपर्यायी वस्तुनिष्ठ पध्दतीचे असतील. हा भाग, सीबीटी पध्दतीचा असेल. भाग तीन हा, ऑफलाइन असेल. यामध्ये उमेदवाराच्या चित्रांकन कलाची चाचणी घेतली जाईल. ए-४ या आकाराच्या पेपरवर, दिलेल्या प्रश्नानुसार चित्र काढावे लागेल.
या पेपरमधील भाग एकमध्ये गणित, विषयातील प्रश्न विचारले जातील. या पेपरच्या सेक्शन एक मध्ये २० आणि सेक्शन दोनमध्ये ५ याप्रमाणे २५ प्रश्न विचारले जातील. प्रत्येक प्रश्नाच्या उत्तरासाठी एकूण चार गुण याप्रमाणे हा पेपर १०० गुणांचा असेल.
भाग दोनमध्ये कलचाचणीचे ५० प्रश्न विचारले जातील. प्रत्येक प्रश्नाच्या उत्तरासाठी एकूण चार गुण याप्रमाणे हा भाग २०० गुणांचा असेल. भाग तीनमध्ये चित्रकला चाचणीचे २ प्रश्न विचारले जातील. प्रत्येक प्रश्नाच्या उत्तरासाठी एकूण ५०गुण याप्रमाणे हा भाग १०० गुणांचा असेल. अशाप्रकारे पेपर दोन ए मध्ये ४०० गुणांचे ७७ प्रश्न विचारले जातील.
(३) बॅचलर ऑफ प्लॅनिंग अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी होणाऱ्या परीक्षेचे (पेपर दोन-बी) तीन भाग असतील. भाग एक मध्ये गणित विषयाचे प्रश्न विचारले जातील. हा भाग संगणकाधारित (सीबीटी) वस्तुनिष्ठ आणि संख्यात्मक (न्युमरिकल) बहुपर्यायी उत्तर असणारा असेल. भाग दोनमध्ये कल चाचणीचे प्रश्न विचारले जातील. भाग तीनमध्ये प्लॅनिंग या विषयाशी निगडीत प्रश्न विचारले जातील. भाग दोन आणि तीनमधील प्रश्नसुध्दा बहुपर्यायी वस्तुनिष्ठ पध्दतीचे असतील. या पेपर मधील तिनही भाग सीबीटी पध्दतीचे असतील.
या पेपरमधील भाग एकमध्ये गणित या विषयातील प्रश्न विचारले जातील. या पेपरच्या सेक्शन एक मध्ये २० आणि भाग सेक्शन दोनमध्ये ५ याप्रमाणे २५ प्रश्न विचारले जातील. प्रत्येक प्रश्नाच्या उत्तरासाठी एकूण चार गुण याप्रमाणे हा भाग १०० गुणांचा असेल.
भाग दोनमध्ये कलचाचणीचे ५० प्रश्न विचारले जातील. प्रत्येक प्रश्नाच्या उत्तरासाठी एकूण चार गुण याप्रमाणे हा भाग २०० गुणांचा असेल. भाग तीनमध्ये प्लॅनिंग विषयाच्या चाचणीचे २५ प्रश्न विचारले जातील. प्रत्येक प्रश्नाच्या उत्तरासाठी एकूण ४ गुण याप्रमाणे हा भाग १०० गुणांचा असेल. अशाप्रकारे पेपर दोन बी मध्ये ४०० गुणांचे १०० प्रश्न विचारले जातील.
प्रत्येक पेपरमधील वस्तुनिष्ठ पध्दतीच्या प्रश्नाचे उत्तर चुकल्यास एक गुण कपात केला जाईल.
अर्हता –
या परीक्षेला बसण्यासाठी कोणतीही वयोमर्यादा नाही. भौतिकशास्त्र, गणित आणि रसायनशास्त्र या विषयांसह १२वी उत्तीर्ण विद्यार्थी ही परीक्षा देऊ शकतो. खुल्या संवर्गातील विद्यार्थ्यांनी किमान गुण ७५ टक्के आणि एस.एस्सी आणि एस.टी उमेदवारांनी ६५ टक्के गुण मिळवणं आवश्यक.
२०२३ आणि २०२४ मध्ये १२ वी उत्तीर्ण झालेले विद्यार्थी ही परीक्षा देण्यास पात्र आहेत. २०२५ च्या फेब्रुवारी/मार्च मध्ये १२वीची परीक्षा देणारे विद्यार्थी जेइइ-मेन परीक्षेला बसू शकतात. मात्र त्यांनी १२ वी परीक्षेत उत्तीर्ण होणं आवश्यक ठरतं.
राखीव जागा-
प्रत्येक अभ्यासक्रमासाठी पुढीलप्रमाणे राखीव जागा आहेत- अनुसूचित जाती १५ टक्के, अनुसूचित जमाती ७.५ टक्के, ओबीसी-एनसीएल (नॉन क्रिमी लेअर-एनसीएल)- २७ टक्के (ओबीसीमधील जातींचा समावेश केंद्रिय ओबीसी यादीत असल्यासच या आरक्षणाचा लाभ दिला जातो. www.ncbc.ac.in या संकेतस्थळावर ही यादी ठेवण्यात आली आहे. नॉन क्रिमीलेअर प्रमाणपत्र नसलेल्या ओबीसी उमेदवारांची गणना खुल्या संवर्गात केली जाते.), प्रत्येक संवर्गातील दिव्यांग उमेदवारांसाठी ५ टक्के.
संपर्क- https://jeemain.nta.nic.in(याच संकेतस्थळावर निकाल घोषित केला जातो.)
सुरेश वांदिले