जैवतंत्रज्ञानातील स्टार्टअप
मोठ्या प्रमाणावर होत असलेल्या घातक पर्यावरणीय बदलांशी सामना करण्यासाठी जैवतंत्रज्ञानाचा तंत्रज्ञानाचा उपयोग होऊ शकतो. कर्ब वायूला हस्तगत करुन त्याची साठवणूक करणे, जैविक तेल शुध्दीकरण संयंत्रे, कृषी जैवतंत्रज्ञान, निकृष्ट जैवसाहित्य, नूतनीकरणीय उर्जा, घनकचरा व्यवस्थापन, अशा सारख्या उपयांव्दारे कर्ब वायूचे/आम्लाचे उत्सर्जन घटवता येणे शक्य आहे. यामुळे शाश्वत भविष्याला चालना मिळू शकेल. भारत सरकारने जैविक तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रावर लक्ष केंद्रित केले असून त्यासाठी मोठी गुंतवणूकही केली आहे. या उपाययोजनांमुळे हरीत आणि अधिक श्वाश्वत विकास प्रक्रियांना गती मिळू शकेल.
जैवतंत्रज्ञान क्षेत्रात अनेक प्रकारचे स्टार्टअप आणि स्वयंरोजगार करणे शक्य होऊ शकते. यासाठी स्टार्टअप इंडियासारख्या योजनेचा लाभ घेता येऊ शकतो. ज्या तरुण उद्योजकांना या क्षेत्रात उद्योग स्थापन करण्याचे स्वप्न आहे, त्यांच्या पूर्तीसाठी केंद्र शासनामार्फत संसाधाने पुरवली जातात.
जैवतंत्रज्ञान स्टार्टअप
बायोटेक्नॉलॉजी इंडस्ट्री रिसर्च असिस्टंस या संस्थेची स्थापना भारत सरकारने केली आहे. या संस्थेमार्फत जैवतंत्र विषयातील उद्योग, स्टार्टअप आणि नवीन संकल्पनांना, बिग (बायोटेक्नॉलॉजी इग्निशन ग्रँट) योजनेंतर्गत उत्तेजन दिलं जातं. या संस्थेने आतापावेतो आठशेहून अधिक नव संकल्पनांना अर्थसाहाय्य केलं आहे. यामध्ये वैद्यकीय उपकरणे (मेडिकल डिव्हायसेस), जैवविज्ञान (लाइफसायंस), आरोग्यसुविधा (हेल्थकेअर), स्वच्छउर्जा (क्लिन एनर्जी), औद्योगिक जैवतंत्रज्ञान (ॲग्रिकल्चरल बायोटेक्नॉलॉजी), घनकचरा व्यवस्थापन (वेस्ट मॅनेजमेंट), व्हॅक्सिन (लस), निदानतंत्र (डायग्नोसिटक्स), ड्रग्ज (औषधे), सॅनिटेशन (स्वच्छता), औषध सूत्रे आणि वितरण प्रक्रिया (ड्रग फार्म्युलेशन ॲण्ड डिलिव्हरी सिस्टिम्स), कृषी, मशिन लर्निंग, पाण्यावरील शेती(Aquaponics),जैविकखते,जैविकप्रकिया,मत्स्यपालन,पशुवैद्यकी शास्त्र,पोषण आहार,कुक्कुटपालन,रेशीमपालन जैवसेवा,जैवविश्लेषन,जैवइंधन,इंटरनेट ऑफ थिंग्ज, जैवतंत्र उपकरणातील स्वयंचलन,बिग डेटा,आर्टिफिशिअल इंटेलिजन्स या सारख्या क्षेत्रात नावीन्यपूर्ण संकल्पनांना अर्थसाहाय्य देण्याची योजना कार्यान्वित करण्यात आली आहे. ज्या नव्या संकल्पांमध्ये उद्योगाची बीज दडल्याचं स्पष्टपणे लक्षात येतं त्यांना ५० लाख रुपयांचं अर्थसाहाय्य केलं जातं. हा खर्च या सहाय्याच्या १८ महिन्यांच्या कालावधीत करावा लागतो. या कालावधीत संस्थेच्या मार्फत संबंधित नवसंकल्पनाकारास मोठी संपर्क साखळी उपलब्ध करुन दिली जाते. यामध्ये या क्षेत्रातील उद्योजक, प्रेरक (मेंटॉर), विशेष प्रशिक्षक, विशेष कार्यशाळा यांचा समावेश आहे.
या योजनेमधून साहाय्य मिळण्यासाठी संबंधित उमेदवार कोणत्याही ज्ञानशाखेतील पदवीधर असावा. संशोधक, वैज्ञानिक यांनासुध्दा अर्ज करता येतो. अर्ज ऑनलाइनच करावा लागतो.त्यासाठीचे संकेतस्थळ-www.birac.in. या योजनेविषयी विस्तृत माहिती www.birac.nic.in या संकेतस्थळावर ठेवण्यात येते.
गुजरात बायोटेक्नॉलॉजी युनिव्हर्सिटी
ही आपल्या देशातील जैवतंत्रज्ञान विषयातील नावीन्यपूर्ण संशोधनाला चालना देणारी महत्वाची संस्था आहे. या संस्थेत पुढील अभ्यासक्रम करता येतात – एम.एस्सी इन (१) मेडिकल बायोटेक्नॉलॉजी, (२) एनव्हिरॉन्मेंटल बायोटेक्नॉलॉजी, (३) इंडस्ट्रिअल बायोटेक्नॉलॉजी, (४) प्लँट बायोटेक्नॉलॉजी, (५) ॲनिमल बायोटेक्नॉलॉजी. प्रवेश मिळालेल्या प्रत्येक विद्यार्थ्याला ५ हजार रुपयांचे विद्यावेतन दिले जाते. प्रत्येक बॅचमधील प्रत्येक २५ विद्यार्थ्यांना इंग्लंडमधील युनिव्हर्सिटी ऑफ एडिनबर्ग येथे प्रशिक्षित केले जाते. याचा खर्च संस्थेमार्फत केला जातो.
संपर्क- गुजरात बायोटेक्नॉलॉजी युनिव्हर्सिटी, गुजरात इंटरनॅशनल फायनांस टेक सिटी, गांधीनगर-३८२३५५, संकेतस्थळ – www.gbu.edu.in, ईमेल-admission@gbu.edu.in
000