तोंडाला पाणी,कशाची करणी?
रॉबिन्सन मामा आज जरा मोकळाच होता. मार्गारेट मावशी त्याला एव्हाना भेटायला आली नव्हती. ती येईपर्यंत काय करावं, याचा विचार करत असतानाच कुणीतरी एक मनुष्यप्राणी चीज लावलेला सॅंडविच घेऊन त्याच्या बाजूने गेला. चीज आणि सँडविचच्या वासाने रॉबिन्सनच्या तोंडाला पाणी सुटलं.
‘मला चिजच्या वासानं तोंडाला पाणी सुटतं, मार्गेटलिला मला बघून कायमच पाणी सुटतं, नेपोटल्याला ,मार्गेटलिला बघून पाणी सुटतं, वडा पाव दिसल्यावर तोंडाला पाणी सुटणार नाही असा मनुष्यप्राणी विरळाच. नाही का?’ असं स्वत:शीच बडबडत असताना मार्गारेट मावशी त्याच्याजवळ कधी आली, हे त्याला कळलं नाही. त्याला ढुशी देत मावशीनं त्याला भानावर आणलं. मामा दचकून इकडेतिकडे बघू लागला.
“अरे घाबरुटल्या, कशाला बघतोस इकडे-तिकडे. कुणी भूतबित नाहीय. मीच आहे.” मावशी त्याला वेडावत म्हणाली.
“तू तर भुतापेक्षाही डेंजरस आहेस, असं म्हणण्याची हुक्की मामाला आली, मात्र क्षणात तो सावरला. हॅ हॅ हॅ हॅ करत म्हणाला,
“मावशे, तू कधी आलीस?”
“माम्या, तू स्वत:शीच बडबड करत होतास, तेव्हाच मी इथे आले. तुला काहीच खबरबात नाही. पण कायरे मामू, कुणाच्या तोंडाला पाणी सुटतं म्हणालास. माझ्या कानावर पडलय ते.”
“मावशे, वडापाव दिसल्यावर तोंडाला पाणी सुटणार नाही, असा मनुष्यप्राणी विरळा असल्याचं मी म्हणालो.”
“कायरे मामू आज, असं मध्येच तोंडाला पाणी सुटण्याची भानगड कशी काय आठवली तुला?”
“अगं मावशे, सकाळपासून तोच विचार करत होतो. ज्याला त्याला, ह्याच्यावरुन किंवा त्याच्यावरुन तोंडाला पाणी कां सुटतं बाँ? तुला तर तर अलम दुनियेतल्या तमाम गोष्‍ठी ठाऊक असतात. मग हे ही तुला ठाऊक असेलच ना.” मामाने मावशीला विचारलं.
“मामू, तुला बघितलं की मला कायमच तोंडाला पाणी सुटतं रे, पण मला दुधाची तहान सायीवर भागवावी लागते?”
“म्हणजे गं काय?”
“रॉब्या, ते महत्वाचं नाही. तुझा मुद्दा हाच की तोंडाला पाणी कां सुटतं असंच ना?”
“मनकवडी हो माझी मावशी,” मामा तिचा गालगुच्चा घेत म्हणाला.
“माम्या तुझं- माझं, या मनुष्यप्राण्याचं तोंड, हे एक चमत्कारच आहे.”
“म्हणजे?”
“अरे, आपल्या सर्वांच्या तोंडात असणाऱ्या लाळग्रंथी लाळेचा स्त्राव करतात. त्यात काही विकरं आणि पाचक पदार्थ असतात.”
“अस्स…”
“हं, ते आपल्या पोटात गेलेल्या अन्नाचं पचन करतात. आपण जेव्हा घास तोंडात घेतो, तेव्हा या ग्रंथीमधून लाळेचा पाझर आपोआप सुरु होतो. आपले दात घासाचे तुकडे करत असताना त्यात ही लाळ मिसळते. या लाळीमध्ये असणाऱ्या विकरांमुळे त्यातील रसायनांच्या रेणूंचे तुकडे व्हायला सुरुवात होते.”
“पुढे काय होतं?”
“अरे मामू, आपल्या पोटात गेलेल्या अन्नाचं पचन सुरु होतं. कधीकधी लाळग्रंथी जरा अधिक स्मार्टनेस दाखवतात.”
“अधिक स्मार्टनेस म्हणजे?”
“आगावूपणा करतात म्हण किंवा शहाणपणा करतात म्हण…”
“मावशे कोड्यात बोलू नकोस, स्पष्ट स्पष्ट सांग ना..”
“अरे, या स्मार्ट लाळग्रंथी, तोंडात घास पडण्यापूर्वीच लाळेचा पाझर सुरु करतात.”
“अरे वा!”
“मामू, आपण जशी अन्नाची चव जिभेनं घेतो तशी नाकानेही घेतो.”
“म्हणजे नको तिथे नाक खुपसणं म्हणायचं का?”
“खाण्याच्या बाबतीत तरी तसं काही नाही.”
“कसं?”
“अन्नाचा स्वाद आणि सुगंध यांचा एकाच वेळी वापर करुन आपण अन्नाची चव चाखत असतो.”
“क्या बात है…”
“अरे मामू, जेव्हा जेव्हा पापलेटचा सुंगध आल्यावर तुझी काय नि माझी काय भूक चाळवते. त्यामुळे तुला, मला किंवा मनुष्यप्राण्यास आपल्या आवडीचा पदार्थ कधी तोंडात पडतो असं होऊन जातं. “
“अच्छा तोंडाला पाणी आणणारं गणित असं आहे म्हणायचं.”
“रॉब्या, गणित अजून पूर्ण झालं नाहीय.”
“आता काय राहिलय, बेरीज की गुणाकार?”
“माम्या, गुणाकारच समज.”
“म्हणजे?”
“अरे, आपल्या आवडीचा पदार्थ खायला लगेच मिळणार, हे या पदार्थांच्या सुगंधानं कळलं की आपल्या मेंदुतील या अन्नपदार्थांच्या चविशी संबंधित मज्जापेशी उत्तेजीत होऊन कामास लागतात.
“म्हणजे गुणाकार सुरु झाला म्हणायचा.”
“यस्स, या मज्जापेशी लाळग्रंथींना संदेश पाठवू लागतात.”
“एसएमएस की व्हॉट्सॲप मेसेज.”
“एसएमएस असेल नाही तर व्हॉट्सॲप असेल, तुला काय करायचय रे…”
“ओके ओके… आगे बढो.”
“तर मामू, हे संदेश गेले की त्यांना प्रतिसाद देऊन या ग्रंथी, लाळ निर्माण करतात. त्याचा पाझर सुरु होतो. ही लाळ म्हणजेच तोंडाला पाणी सुटणं.”
“संपला का गुणाकार?”
“गुणाकार संपला रे पण बेरीज बाकी आहेच की.”
“आँ!”
“अरे, कधीकधी एखाद्या पदार्थास वासच नसतो, तरीसुध्दा या मज्जापेशी चाळवल्या जाऊन लाळग्रंथींना संदेश पाठवला जातो.”
“याचा अर्थ गणित पूर्ण होऊन लाळेला पाझर सुटतं म्हणजेच पाणी सुटतं, ही क्रिया आपोआप घडते, असंच ना मावशे.”
“क्या बात है मामू, इतका कसा काय हुषार झालास रे?”
“कसा काय म्हणजे? जिसकी गुरु हो मार्गामावशी; त्याची बुध्दी नाही का होणार बावनकशी…” मामा नाक फेंदारत म्हणाला.
“वा S ले माझ्या सोन्या…” असं म्हणून मावशी, लाडाने मामाकडे बघू लागली. बघता बघता तिच्या तोंडातून पाणी गळू लागलं. मामाच्या नाकाने त्याला इशारा केला,
“भाग मामू भाग….भाग मामू भाग.” मावशीला लाळेवरच समाधान माणता यावं म्हणून रॉबिन्सनने झटदिशी तिथून पोबारा केला.
सुरेश वांदिले