तेजोमयीच्या घरी दिवाणखान्याला जोडून मोठी गॅलरी आहे. या ठिकाणी आईने २०-२५ छोट्या-मोठ्या कुंड्‌यामध्ये वेगवेगळी झाडं आणि वेलिंची मस्त बाग फुलवलीय. या झाडं/वेलिंना रंगीबेरंगी फुलं येतात. गॅलरीतल्या या बागेकडे घरासमोरच्या झाडांवरील पक्षी आकर्षित होतात. कधी कावळा,तर कधी चिमणी,टिटवी,वेगवेगळया रंगांची कबुतरे,कधीकधी पोपट,सुतारपक्षी,निळकंठ पक्षी, खारुताई सकाळपासून संध्याकाळापर्यंत येऊन जातात.गॅलरीच्या या टोकापासून त्या टोकापर्यंत ते रपेट मारतात.गॅलरीच्या बाहेर पडलेल्या झाडे-वेलिंच्या फांद्यांवर बसतात.फुलपाखरु या फुलांवरुन त्या फुलांवर इवले इवले पंख उडवित बसतात.क्षणात इकडे..क्षणात तिकडे..
ही जागा अलेक्झांडरची खूप आवडीची.गॅलरित पक्षी आले की अलेक्झांडर तिथे जाऊन बसणार म्हणजे बसणारच.प्रारंभी त्याला बघून पक्षी उडून जात. मात्र, अलेक्झांडर हा आपला हितैषी असल्याचं काही दिवसानंतर पक्ष्यांच्या लक्षात आलं असावं, त्यामुळे नंतर कोणतेच पक्षी तो गॅलरित आला तरी उडून जात नसत.
टक लावून पक्षी बघण्यात अलेक्झांडरला आनंद मिळायचा. याउलट तेजोमयीचं होतं.पक्षी आलेत काय नि गेले काय..तिला फार उत्सुकता नसे..अलेक्झांडरच्या पक्षी प्रेमाचं तिला खूप आश्चर्य वाटायचं.एकदा न राहवून तिने बाबांना विचारलच,
अलेक्झांडरला पक्ष्यांचं इतकं वेड कां बरं बाबा..
तुला नाही म्हणून त्याला..बाबा हसत म्हणाले.
बाबा तुम्ही विनोद करु नका नं..
यात कसला आलाय विनोद..अलेक्झांडरच्या मनात काय चाललय हे कसं सांगणार..पण इतकं मात्र खरं की पक्षी आले की त्याची उत्सुकता वाढत असावी.त्याला बोलता येत नसल्याने तो गॅलरित जाउुन त्यांचं निरीक्षण करत असावा…
पण बाबा पक्षी बघण्यात कसला बुवा आनंद..
अगं,कितीतरी गोष्टी या निरीक्षणातून आपणास शिकता येतात ..पक्षी कसे उडतात …ते गॅलरित कसे येतात,कसे बसतात..पाणी कसं पितात,दाने किंवा आईने त्यांच्या खाण्यासाठी जे काही ठेवलेलं ते कसं खातात.झाडावर बसताना वेग कसा कमी करतात.फांदयावर कसे लटकतात,अंगावर पाणी पडलं तर पंख कसे झटकतात,आपल्या पिल्ल्यांना कसं खाऊ घालतात,कसा आवाज काढतात.कसं एकमेकांना घाबरवतात.. पक्षांचं जग कसं असतं हे पक्षी निरीक्षणातून कळतं.अशा निरीक्षणासाठी आपलं संपूर्ण जीवन सलीम अली या थोर माणसानं घालवलं.त्यामुळे आपणास शेकडो पक्ष्यांची माहिती झाली..म्हणूनच त्यांना बर्ड मॅन ऑफ इंडिया म्हणजेच देशाचा पक्षीपुरुष म्हणतात..आपल्या महाराष्ट्रात पक्षांचा असाच अभ्यास मारुती चितमपल्ली या दुसऱ्या एका थोर माणसानं केला….अशा थोर माणसांनी तहानभूक विसरुन वर्षानुवर्षे निरीक्षण केलं म्हणूच आपणास पक्षी–त्यांचे महत्व–त्यांचं जीवन आणि जग कळू शकलं,निसर्गाचं पावित्र्य आणि समतोल राखण्याचं काम हे पक्षी कसं करतात हे कळलं..
वा S व, तेजोमयी उद्गारली…
वाव काय वाव ..अगं हे या अलेक्झांडरला सुध्दा कळलं पण तुला नाही..त्याचं काय..आतापर्यंत शांतपणे बाबांचं बोलण ऐकत असलेली आई बोलली.आईचं बोलणं ऐकून तेजोमयी हिरमुसली.
अगं, अशी नाराज होऊ नकोस..पक्षी निरीक्षणाची संधी तुझ्यासाठी आलीय बघ..असं बोलून बाबांनी तेजोमयीला एका वृत्तपत्राचा अंक दाखवला. शासनाने पक्षी निरीक्षणाची स्पर्धा घोषित केली असून त्यात तेजोमयीसारखी मुलं सुध्दा सहभागी होऊ शकत असल्याची माहिती एका बातमीत नमूद होती.तेजोमयीनं ती बातमी अधाशासारखी वाचली..या स्पर्धेत भाग घेण्याचं तिनं ठरवलं…
बघ अलेक्झांडर,आता मी सुध्दा तुझ्यासारखीच पक्षी मित्र होणार..असं तेजोमयी अलेक्झांडरला सांगण्यासाठी वळली..पण तो गॅलरित त्याचवेळी आलेल्या कावळा आणि टिटवीकडे एकटक बघत होता..तेजोमयी गॅलिरीत डोकावली.. तिथे आलेला कावळा टिटवीला आवडला नसावा..त्यामुळे तिची अक्षरश: दादागिरी चालली होती..बिचारा कावळा तिच्या पुढे हतबल होउुन उडून गेला…:
म्हणजे, अशा गमती जमतीचा आनंद अलेक्झांडर घेतो तर..असं स्वत:शीच बोलत तेजोमयीनं अलेक्झांडरला मिठी मारली..
०००