वायुदलातील करिअर संधी

वायुदलातील करिअर संधी

जगातील सर्वोत्कृष्ट वायुदलांमध्ये भारतीय वायुदलाचा समावेश होतो. वायुदलाने गेल्या अनेक दशकतात, विविध युध्द आणि इतर आणिबाणिच्या प्रसंगात अतुलनीय कामगिरी बजावली आहे. अशा ठिकाणी करिअरची संधी मिळणं, ही एक मोठीच कामगिरी ठरते. वायुदलामध्ये विविध प्रकारच्या कार्यासाठी दरवर्षी नियमितपणे भरती केली जाते. महत्वाकांक्षी आणि पराक्रम गाजवू इच्छिणाऱ्या तरुण -तरुणींनी या करिअर पर्यायाचा अवश्य विचार करायला हवा.

एफसीएटी (एफकॅट)– एअर फोर्स कॉमन ॲडमिशन टेस्ट- ही परीक्षा भारतीय वायुदलामार्फत दरवर्षी फेब्रुवारी आणि ऑगस्ट अशी दोनदा घेतली जाते. २०२५ सालातील पहिल्या परीक्षेची घोषणा करण्यात आली आहे. ही परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यावर, एअर फोर्स सिलेक्शन बोर्ड टेस्टिंग हा दुसरा टप्पा पार पाडावा लागतो. याअंतर्गत दोन टप्पे आहेत.

पहिला टप्पा- ऑफिसर इंटेलिजन्स रेटिंग टेस्ट. दुसरा टप्पा- पिक्चर पर्सेप्शन ॲण्ड डिस्कशन टेस्ट. पहिल्या टप्प्यात उत्तीर्ण झालेल्या उमेदवारांनाच दुसऱ्या टप्प्यासाठी संधी दिली जाते. पहिल्या टप्प्यात अनुत्तीर्ण झालेल्या उमेदवारांना त्वरित घरी पाठवले जाते. टप्पा दोनची परीक्षा/चाळणी चार ते पाच दिवस चालते. यामध्ये पुढील बाबिंचा समावेश असतो. (१) लेखी मानसशास्त्रीय (सॉयकॉलॉजिकल टेस्ट) चाचणी- ही परीक्षा मानसोपचार तज्ज्ञामार्फत घेतली जाते. (२) समूह (ग्रुप टेस्ट) चाचणी- यामध्ये बाह्य (आऊटडोर) बौध्दिक आणि शारीरिक कृतींचा समावेश असतो. (३) मुलाखत (इंटरव्ह्यू)- मुलाखत घेणाऱ्या अधिकाऱ्यामार्फत व्यक्तिगत संवाद साधला जातो. (४) फ्लाईंग ब्रँचसाठी निवड झालेल्या उमेदवारांना संगणकीय वैमानिक निवड प्रक्रिया चाळणी (कॉम्प्युटराईज्ड पायलट सिलेक्शन सिस्टिम टेस्ट) द्यावी लागते.)

तिसरा टप्पा– (वैद्यकीय चाळणी/मेडिकल एक्झामिनेशन)- दुसऱ्या टप्प्यात, निवड मंडळाकडून शिफारस करण्यात आलेल्या उमेदवारांना वैद्यकीय चाळणीस सामोरे जावे लागते.

चौथा टप्पा (अखिल भारतीय गुणवत्ता यादी)-वैद्यकीय चाळणीत उत्तीर्ण झालेल्या उमेदवारांची विविध शाखांमध्ये उपलब्ध जागांनुसार अखिल भारतीय गुणवत्ता यादी तयार केली जाते.

या परीक्षेव्दारे पुढील नियुक्ती केली जाते-

 (१) हवाई शाखा (फ्लाईंग ब्रँच)- अर्हता – कोणत्याही विषयातील ६० टक्के गुणांसह पदवी आणि १२ वीमध्ये भौतिकशास्त्र आणि गणित या विषयांमध्ये किमान ५० टक्के गुण मिळायला हवेत. किंवा ६० टक्के गुणांसह बीई/बीटेक किंवा ६० टक्के गुणांसह असोशिएट मेंबरशिप ऑफ इंस्टिट्यूशन ऑफ इंजिनीअर्सची अथवा एरोनॉटिकल सोसायटी ऑफ इंडियाची ए आणि बी परीक्षा उत्तीर्ण. या परीक्षेला विद्यापीठाची मान्यता प्राप्त हवी. उमेदवारांचे वय २० ते २४ वर्षे असावे.

२) ग्राउंड ड्युटी (तांत्रिक) – एरॉनॉटिकल इंजिनीअर (इलेक्ट्रॉनिक्स) – अर्हता-बीई/बीटेक आणि १२वी मध्ये भौतिकशास्त्र आणि गणित या विषयांमध्ये किमान ६० टक्के गुण मिळालेले हवेत किंवा किंवा ६० टक्के गुणांसह असोशिएट मेंबरशिप ऑफ इंस्टिट्यूशन ऑफ इंजिनीअर्सची अथवा एरोनॉटिकल सोसायटी ऑफ इंडियाची ए आणि बी परीक्षा उत्तीर्ण किंवा ग्रॅज्युएट मेंबरशीप एक्झामिनेशन ऑफ इंस्टिट्यूशन ऑफ इलेक्ट्रॉनिक्स ॲण्ड टेलिक्यमुनिकेशन इंजिनीअर्सची परीक्षा ६० टक्के गुणांसह उत्तीर्ण. (विषय सुची- कम्युनिकेशन इंजिनीअरिंग, काम्प्युटर इंजिनीअरिंग/टेक्नॉलॉजी, काम्प्युटर इंजिनीअरिंग ॲण्ड टेक्नॉलॉजी, काम्प्युटर सायंस ॲण्ड इंजिनीअरिंग/टेक्नॉलॉजी, इलेक्ट्रिकल ॲण्ड काम्प्युटर इंजिनीअरिंग, इलेक्ट्रिकल ॲण्ड इलेक्ट्रॉनिक्स इंजिनीअरिंग ईत्यादी.) या परीक्षेला विद्यापीठाची मान्यता प्राप्त हवी. उमेदवारांचे वय २० ते २६ वर्षे असावे.

३) ग्राउंड ड्युटी (तांत्रिक)– एरॉनॉटिकल इंजिनीअर (मेकॅनिकल)– अर्हता-१२ वीमध्ये भौतिकशास्त्र आणि गणित या विषयांमध्ये किमान ६० टक्के गुण आवश्यक. बीई/बीटेक किंवा इंटिग्रेटेड पोस्ट ग्रॅज्युएट इन इंजिनीअरिंग/टेक्नॉलॉजी किंवा असोशिएट मेंबरशीप ऑफ इंस्टिट्युशन ऑफ इंजिनीअर्स (इंडिया)च्या परीक्षेतील ए आणि बी भाग (सेक्शन) उत्तीर्ण किंवा एरोनॉटिकल सोसायटी ऑफ इंडियाच्या परीक्षेतील ए आणि बी भाग उत्तीर्ण. पुढील विषय किंवा शाखांमध्ये किमान ६० टक्के गुण आवश्यक- एरोस्पेस इंजिनीअरिंग, एरोनॉ‍टिकल इंजिनीअरिंग, एअरक्रॉफ्ट मेंटनंन्स इंजिनीअरिंग, मेकॅनिकल इंजिनीअरिंग, मेकॅनिकल इंजिनीअरिंग ॲण्ड ऑटोमेशन, मेकॅनिकल इंजिनीअरिंग-प्रॉडक्शन, मेकॅनिकल इंजिनीअरिंग – रिपेअर ॲण्ड मेंटनन्स, मेकॅट्रॉनिक्स, इंडस्ट्रिअल इंजिनीअरिंग.

४) ग्राउंड ड्युटी (अतांत्रिक) – या अंतर्गत पुढील शाखांमध्ये निवड केली जाते. (अ) ॲडमिनिस्ट्रेशन (प्रशासन) – ६० टक्के गुणांसह कोणत्याही विषयातील तीन वर्षे कालावधीची पदवी किंवा किंवा ६० टक्के गुणांसह असोशिएट मेंबरशिप ऑफ इंस्टिट्यूशन ऑफ इंजिनीअर्सची अथवा एरोनॉटिकल सोसायटी ऑफ इंडियाची ए आणि बी परीक्षा उत्तीर्ण, उमेदवारांचे वय २० ते २६ वर्षे असावे. (ब) एज्युकेशनल (शैक्षणिक)-किमान अर्हता- एमबीए/एमसीए किंवा एमए/एमएस्सी इन इंग्रजी/ भौतिकशास्त्र/ गणित/ रसायनशास्त्र/ सांख्यिकी/ आंतरराष्ट्रीय अभ्यास- इंटरनॅशनल स्टडीज / आंतरराष्ट्रीय संबंध- इंटरनॅशनल रिलेशन्स/ डिफेन्स स्टडीज- सुरक्षा अभ्यास/ मानसशास्त्र/ संगणकशास्त्र/ माहिती तंत्रज्ञान- इंफॉर्मेशन टेक्नॉलॉजी/व्यवस्थापन/ मास कम्युनिकेशन/ पत्रकारिता/ जनसंपर्क. सर्व विषयांमध्ये सरासरीने किमान ५० टक्के गुण आवश्यक. पदव्युत्तर पदवीचा कालावधी किमान दोन वर्षाचा असणे आवश्यक. इंटिग्रेटेड अभ्यासक्रमांसाठी हा कालावधी कमी आहे. पदवी परीक्षेत किमान ६० टक्के गुण आवश्यक. उमेदवारांचे वय २० ते २६ वर्षे असावे. (क) अकांउट्स (लेखा)– ६० टक्के गुणांसह बी.कॉम पदवी, उमेदवारांचे वय २० ते २६ वर्षे असावे, (ड) लॉजिस्टिक्स (साधनसामग्री)– अर्हता-६० टक्के गुणांसह कोणत्याही विषयातील पदवी, किंवा ६० टक्के गुणांसह असोशिएट मेंबरशिप ऑफ इंस्टिट्यूशन ऑफ इंजिनीअर्सची अथवा एरोनॉटिकल सोसायटी ऑफ इंडियाची ए आणि बी परीक्षा उत्तीर्ण, उमेदवारांचे वय २० ते २६ वर्षे असावे.

(इ) मेटिऑरॉलॉजी शाखा- अर्हता- पुढील शाखांमधील पदव्युत्तर पदवी- गणित/ सांख्यिकी/ भुगोल/ कॉम्प्युटर ॲप्लिकेशन/ एन्व्हीराँमेंटल सायंस/ ॲप्लाइड फिजिक्स/ ॲग्रिकल्चरल मेटिऑरॉलॉजी/ इकॉलॉजी ॲण्ड एन्व्हीराँमेंट , एन्व्हीराँमेंटल बॉयलॉजी, जिओ फिजिक्स. पदव्युत्तर पदवीच्या सर्व पेपरमध्ये सरासरीने किमान ५० टक्के गुण मिळणे आवश्यक. पदवी स्तरावर भौतिकशास्त्र आणि गणिताचा अभ्यास केलेला असावा. या पेपरमध्ये किमान ५५ टक्के गुण मिळायला हवेत.

५) एनसीसी स्पेशल एन्ट्री योजना (फ्लाईंग ब्रँच)– अर्हता- ६० टक्के गुणांसह कोणत्याही शाखेतील बीई किंवा बीटेक किंवा कोणत्याही विषयातील पदवी आणि १२ वीमध्ये भौतिक शास्त्र आणि गणित या विषयांमध्ये किमान ५० टक्के गुण आवश्यक. एनसीसी सिनिअर डिव्हिजन विंग मधील सी प्रमाणपत्र आवश्यक. उमेदवाराचे वय २० ते २४ वर्षे असावे.

अशी असते परीक्षा

ही परीक्षा वस्तुनिष्ठ ,बहुपर्यायी स्वरुपाची असते. ही परीक्षा ऑनलाइनच द्यावी लागते. कालावधी दोन तास. या परीक्षेत १०० प्रश्नांचा समावेश असतो. प्रत्येक अचुक उत्तरासाठी तीन गुण दिले जातात. उत्तर चुकल्यास एक गुणाची कपात केली जाते. जे प्रश्न सोडवण्यात येत नाहीत, त्याला गुण दिले जात नाहीत.

या परीक्षेत (१) संख्यात्मक कौशल्य क्षमता (न्युमरिकल ॲबिलिटी), (२) इंग्रजी शब्द क्षमता (व्हर्बल ॲबिलिटी इन इंग्लिश), (३) सर्वसाधारण माहिती/जाणिव (जनरल अवेअरनेस), (४) कार्यकारणभाव (रिझरिनंग), (५) लष्कर कल चाचणी (मिलिटरी ॲप्टिट्यूड टेस्ट), या विषयघटकांवर प्रश्न विचारले जातात. न्युमरिकल ॲबिलिटी या घटकाचे प्रश्न, दहावीच्या स्तरावरील असतात. इतर विषयघटकांचे प्रश्न, पदवीस्तरीय असतात.

https://careerindianairforce.cdac.in/ आणि https://afcat.cdac.in/AFCAT/ या संकेतस्थळावर सरावासाठी प्रश्न उपलब्ध करुन दिली जाते.

महाराष्ट्रातील परीक्षा केंद्रे- औरंगाबाद, पुणे, कोल्हापूर, मुंबई, नाशिक, नागपूर

संपर्क- एफसीएटी सेल, दूरध्वनी-०२०-२५५०३१०५, ईमेल- afcatcell@cdac.in