यंदाच्या म्हणजेच २०२४ च्या शैक्षणिक वर्षापासून, इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी मद्रा५सने, चार वर्षे कालावधीचा, “बॅचलर ऑफ सायन्स इन मेडिकल सायन्सेस ॲण्ड इंजिनिअरिंग सायंस”, हा नवा अभ्यासक्रम सुरु केला आहे. शरीरक्रियाशास्त्र (फिजिऑलॉजी) आणि मुलभूत अभियांत्रिकीचा या अभ्यासक्रमात सांगड घालण्यात आली आहे. त्यामुळे शरीरक्रियाशास्त्र समजणं सुलभ जाऊ शकतं. या अभ्यासक्रमामध्ये शरीरक्रियाशास्त्रचा सखोल अभ्यास करण्यासाठी मशिन लर्निंग, मेडिकल इमेजिंग, मुलभूत गणितीय पध्दतीचा अवलंब केला जातो.
या अभ्यासक्रमांतर्गत पुढील स्पेशलायझेशनचा समावेश आहे-(१) ऑर्गन स्पेसिफिक डिव्हाइस डेव्हलपमेंट ( वेगवेगळया इंद्रियांच्या उपकरणांचा विकास), (२) आर्टिफिशिअल इंटेलिजन्स ॲप्लाइड टू हेल्थ (आरोग्याशी निगडित कृत्रिम प्रज्ञा), (३) मेडिकल इमेज ॲनॅलिसीस, (वैद्कीय प्रतिमा विश्लेषण), (४) क्वांटिटेटिव्ह फॉर्माकॉलॉजी (परिणात्मक औषधशास्त्र), (५) ड्रग डिझाइन ॲण्ड डेव्हलपमेंट (औषध अभिकल्प आणि विकास), (६) फंडामेंटल फिजिऑलॉजिकल सायन्स (मुलभूत शरीरक्रियाशास्त्र)
वैद्यकशास्त्र आणि अभियांत्रिकी शाखेतील दरी बुजवण्याच्या अनुषंगाने या अभ्यासक्रमाची संरचना करण्यात आली आहे. हा अभ्यासक्रम या दोन्ही शाखेतील तज्ज्ञांकडून शिकवला जाईल. विद्यार्थ्यांना संशोधनासाठी प्रोत्साहित करण्यासाठी प्रयत्न केले जातील.
अर्हता- २०२२, २०२३ आणि २०२४ या वर्षी १२ वीची परीक्षा दिलेले विद्यार्थी या अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी पात्र ठरु शकतात. संबंधित विद्यार्थ्याने १२ वीमध्ये गणिताचा अभ्यास केलेला असावा. शिवाय, भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि जीवशास्त्र या तीन विषयांपैकी कोणतेही दोन विषय त्याने १२ वीत घेतलेले असावे. तीन वर्षे कालावधीची तांत्रिक विषयाची पदविका प्राप्त विद्यार्थी या अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी पात्र ठरु शकतात. १२वी मध्ये खुल्या संवर्गातील विद्यार्थ्यांना ६० टक्के तर राखीव संवर्गातील विद्यार्थ्याना ५५ टक्के गुण मिळायला हवेत.
यंदा १२ वीची परीक्षा दिलेले व निकालाच्या प्रतिक्षेत असलेले विद्यार्थी सुध्दा प्रवेशासाठी अर्ज करु शकतात. काही कारणांमुळे २०२२ व २०२३ मध्ये उत्तीर्ण झालेल्या विद्यार्थ्यांनी २०२४ मध्ये काही विषयांची परीक्षा पुन्हा दिली असल्यास, ज्या वर्षी सर्वोत्कृष्ठ गुण मिळाले असतील ते गुण ग्राह्य धरले जातील
या अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स एज्युकेशन ॲण्ड रिसर्च (आयसर) मार्फत घेण्यात येणारी आयसर ॲडमिशन टेस्ट मधील गुण ग्राह्य धरले जातील. त्यामुळे या अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांना ही टेस्ट द्यावी लागेल. त्याचबरोबर संस्थेचा अर्जही भरावा लागेल.
संपर्क-https://mst.iitm.ac.in/bs-in-medical-sciences-engineering/
००००
श्रेष्ठ आणि दर्जेदार
जागतिक स्तरावरील शिक्षणसंस्थांच्या क्रमवारीत भारतातून नेहमीच निवडल्या जाणाऱ्या आणि शतकभराचा इतिहास असणाऱ्या इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स या संस्थेतील, १२ वी नंतरचा चार वर्षे कालावधीचा पदवीस्तरीय अभ्यासक्रम, हा संशोधन क्षेत्राकडे वळू इच्छिणाऱ्या प्रज्ञावंत विद्यार्थ्यांना उत्तुंग झेप घेण्यासाठी उपयुक्त ठरु शकतो. त्यामुळेच या अभ्यासक्रमाचं नाव, “बॅचलर ऑफ सायन्स (रिसर्च)” असं ठेवण्यात आलय.
निवड प्रकिया
१२ वी विज्ञान शाखेत किमान, ६० टक्के गुण मिळवणारे खुलया संवर्गातील विद्यार्थी प्रवेशासाठी पात्र ठरतात. राखीव संवर्गातील विद्यार्थ्यांसाठी केवळ उत्तीर्ण श्रेणी ग्राह्य धरली जाते. २०२३ साली उत्तीर्ण झालेले आणि यंदा १२ वीची परीक्षा दिलेले विद्यार्थी प्रवेशासाठी अर्ज करु शकतात. १२ वीमध्ये विद्यार्थ्याने भौतिकशास्त्र, गणित आणि रसायनशास्त्राचा अभ्यास करणं आवश्यक आहे. एकूण मंजूर जागांपेक्षा १० टक्के जागा महिला विद्यार्थ्यांसाठी राखीव ठेवण्यात येतात.
अर्थातच ही पहिल्या टप्प्याची अर्हता झाली. प्रत्यक्ष प्रवेशासाठी पुढील परीक्षांमधील सुयोग्य गुण ग्राह्य धरले जातात- (१) आयआयटीमार्फत घेण्यात येणाऱ्या जेईई (मेन /ॲडव्हान्स्ड) -२०२४, (२) नीट २०२४ आणि (३) आयसर ॲडमिशन टेस्ट २०२४
या संस्थेच्या अभ्यासक्रमाला पात्र ठरण्यासाठी जेईई (मेन/ ॲडव्हान्स्ड) आणि नीट (नॅशनल इलिजीबिलीटी कम एन्ट्रन्स टेस्ट) परीक्षेत सर्व संवर्गातील विद्यार्थ्यांनी एकूण किती गुण किंवा पर्सेंटाइल मिळवायला हवेत, याचा निर्णय संस्थेमार्फत घेतला जातो. त्या संदर्भातील माहिती संस्थेच्या संकेतस्थळावर दिली जाते. दरवर्षी हे गुण किंवा पर्सेंटाइल बदलू शकतात.
वेगवेगळ्या चाळणी परीक्षा दिलेले जे विद्यार्थी या अभ्यासक्रमांसाठी अर्ज करतात , त्यांची गुणवत्ता यादी संबंधित परीक्षेतील गुणांवर आधारित केली जाते. एखाद्या विद्यार्थ्याने सर्व परीक्षा दिल्या असतील तर त्याचा समावेश सर्व परीक्षांच्या यादित केला जातो. त्याचा गुणानुक्रम आणि उपलब्ध जागा यानुसार प्रवेश निश्चित केला जातो. राखीव संवर्गातील विद्यार्थ्यांची यादी स्वतंत्ररीत्या अशाच पध्दतीने तयार केली जाते.
आयसर ॲडमिशन टेस्टच्याव्दारे प्रवेश घेऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांने दोन्ही संस्थांचे अर्ज स्वतंत्रपणे भरणं आवश्यक आहे. या संस्थेचा अर्ज भरण्याची शेवटची तारीख ७ मे २०२३ आहे.
प्रवेश मिळालेल्या प्रत्येक विद्यार्थ्याला वेगवेगळ्या पध्दतीच्या शिष्यवृत्ती दिली जाते.
अत्यल्प शिक्षण शुल्क
या संस्थेतील अभ्यासक्रमाचे खुला ,इतर मागास आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल संवर्गासाठी वार्षिक शिक्षण शुल्क १० हजार रुपये आहे. अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमाती संवर्गासाठी शिक्षण शुल्क माफ करण्यात आले आहे.
येथे जागतिक दर्जाच्या प्रयोगशाळा आणि ग्रंथसंग्रहालय आहे. संस्थेने विद्यार्थ्यांसाठी वसतिगृह, आरोग्य सुविधा, मनोरंजनाची साधने, अत्याधुनिक संगणकीय सुविधा उपलब्ध करुन दिल्या आहेत.
प्लेसमेंट
या संस्थेतील पदवी अभ्यासक्रम पूर्ण करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना देशातील अनेक नामवंत व मोठ्या कंपन्या चांगल्या संधी देतात. याशिवाय प्लेसमेंट प्रक्रियेमध्ये सामील न होणाऱ्या ज्या कंपन्यांच्या विविध पदांसाठी जाहिराती येतात, त्या ठिकाणी विद्यार्थ्यांना रोजगाराची संधी मिळावी यासाठी संस्थेमार्फत साहाय्य केलं जातं. त्यासाठी शिफारस पत्र दिलं जातं.
वैशिष्ट्यपूर्ण अभ्यासक्रम
पदवी स्तरीय अभ्यासक्रमाची संरचना वेगळया पध्दतीने करण्यात आली आहे. पहिली दीड वर्षे सर्व विद्यार्थ्यांना भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, गणित, जीवशास्त्र, मटेरिअल्स, अर्थ ॲण्ड एन्व्हरॉन्मेटल सायन्स या विषयांचा अभ्यास करावा लागतो. त्यामुळे विद्यार्थ्यांचा आंतरशाखीय विषयांचा पाया मजबूत होतो. या दीड वर्षाच्या कालावधित विद्यार्थ्यांना विविध प्रयोग करण्याची संधी दिली जाते. दीड वर्षानंतर विद्यार्थी भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, गणित, जीवशास्त्र, मटेरिअल्स आणि अर्थ ॲण्ड एन्व्हरॉन्मेटल सायन्स या विषयांमधून स्वत:च्या आवडीचा आणि गती असलेला विषय स्पेशलायझेशनसाठी निवडू शकतो. हे विषय निवडल्यानंतरही संबंधित विद्यार्थी त्याच्या आवडीच्या इतरही विषयातील ३० टक्के अभ्यासक्रम करु शकतो. त्यामुळे त्याचे आंतरशाखीय ज्ञान आणखी बळकट होण्यास साहाय्य होते. या अभ्यासक्रमातील संपूर्ण एक वर्षं हे संशोधनात्मक प्रकल्पासाठी राखीव ठेवलं जातं. अशा प्रकारचा हा देशातील एकमेव अभ्यासक्रम आहे.
चार वर्षाचा हा अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यावर विद्यार्थ्याची इच्छा असल्यास आणखी एक वर्ष अभ्यासक्रम करण्याची त्यास संधी मिळू शकते. त्यानंतर त्याला, मास्टर ऑफ सायन्स ही पदवी प्रदान केली जाते. या अभ्यासक्रमाला दरवर्षी ११० विद्यार्थ्यांना प्रवेश दिला जातो.
पदव्युत्तर संशोधन
या संस्थेमार्फत विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विषयक संशोधन विषयातील इंटिग्रेटड पीएचडी आणि पीएचडी असे दोन अभ्यासक्रम चालवले जातात.
इंटिग्रेटेड पीएचडी – बायॉलॉजिकल सायन्स, केमिकल सायन्स, फिजिकल सायन्स आणि मॅथेमॅटिकल सायन्स या ज्ञानशाखांमध्ये हा अभ्यासक्रम करता येते.
अर्हता– बॅचलर ऑफ सायन्स किंवा केमिकल सायन्स, फिजिकल सायन्स आणि मॅथेमॅटिकल सायन्स, औषधीनिर्माणशास्त्र, पशुवैद्यकशास्त्र, कृषी विषयांमध्ये प्रथम श्रेणितील पदवी.
बॅचलर ऑफ इंजिनिअरिंग किंवा बॅचलर ऑफ टेक्नॉलॉजी हे अभ्यासक्रम उत्तीर्ण झालेले विद्यार्थी मॅथेमॅटिकल सायन्स शाखेतील संशोधन अभ्यासक्रमासाठी अर्ज करु शकता. मात्र या विद्यार्थ्यांना गणित किंवा सांख्यिकी या पेपरमध्ये उत्तीर्ण होणे आवश्यक ठरते.
जॉईन्ट ॲडमिशन टेस्टमध्ये मिळालेल्या गुणांच्या आधारावर निवडक विद्यार्थ्यांना मुलाखतीसाठी बोलावले जाते. त्यानंतर अंतिम निवड यादी तयार केली जाते. कालावधी- पाच ते सात वर्षे.
संपर्क- पदवी अभ्यासक्रम- द असिस्टंट रजिस्ट्रार, इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स, बेंगळुरु-५६००१२, दूरध्वनी-०८०-२२९३३३७९, ई-मेल-admission.ug@ iisc.ac.in, संकेतस्थळ- iisc.ac.in
पदव्युत्तर पीएचडी- असिस्टंट रजिस्ट्रार, अॅकॅडेमिक ॲडमिशन युनिट ,इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स बेंगळुरु, दूरध्वनी-०८०-२२९३३७२६, ईमेल- admission.acad@ iisc.ac.in
सुरेश वांदिले