बेंगळुरु स्थित ख्रिस्त युनिव्हर्सिटीचे नाव आपल्यापैकी काही जणांच्या कानांवरुन गेले असणार. काही जणांना कदाचित या संस्थेविषयी काहीही माहिती नसणार. ही युनिव्हर्सिटी ही “डीम्ड टु बी युनिव्हर्सिटी” या दर्जाची आहे. या संस्थेच्या डिपार्टमेंट ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज विभागाचा, गेल्या तीन वर्षात पदवीस्तरीय व्यवस्थापन अभ्यासक्रमांच्या रँकिंगमध्ये पहिल्या तीन क्रमांकामध्ये समावेश होत आला आहे.
या संस्थेतील बीबीए म्हणजेच बॅचलर ऑफ बिझिनेस स्टडीज हा अभ्यासक्रम देशातील सर्वोत्कृष्ट अभ्यासक्रमांपैकी एक समजला जातो. हा अभ्यासक्रम पूर्ण केलेल्या विद्यार्थ्यांना त्यांच्या गुणवत्तेनुसार चांगले वार्षिक पॅकेज मिळाले आहे.
(१) बेंगळुरु कॅम्पसमध्ये, पुढील स्पेशलायझेशन करता येतात- बीबीए इन (१) डिसिजन मेकिंग, (२) फायनांस ॲण्ड इंटरनॅशनल बिझिनेस, (३)फायनांस ॲण्ड मार्केटिंग ॲनॅलिटिक्स, (४) स्ट्रॅटेजी ॲण्ड बिझिनेस ॲनॅलिटिक्स, (५) फायनांस ॲण्ड इकॉनॉमिक्स, (६) टुरिझम ॲण्ड ट्रॅव्हल, संपर्क- https://christuniversity.in/admission-course
(२) लव्हासा पुणे येथील कॅम्पस मध्ये बीबीए (ऑनर्स) आणि बीबीए (बिझिनेस ॲनॅलिटिक्स) हे अभ्यासक्रम करता येतात.
संपर्क-https://lavasa.christuniversity.in
या अभ्यासक्रमांना अर्ज करण्याची शेवटची तारीख ४ मे २०२४ ही आहे.
बीबीएचे महत्व
गेल्या काही वर्षात बीबीए अभ्यासक्रमाने घेतलेली उंच उडी या क्षेत्रात जाणाऱ्यांसाठी फायदेशीर अशीच ठरणारी आहे. बीबीएला मिळणारे महत्व बघून अनेक शहरातील अनेक संस्थांनी हा अभ्यासक्रम सुरु केला आहे. पण या अशा कोणत्याही संस्थेच्या अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेण्यापूर्वी विद्यार्थी व त्यांच्या पालकांना काळजी घेणे गरजेचे आहे.
वैद्यकीय, अभियांत्रिकी, विधि या व्यावसायिक आणि कला-वाणिज्य-विज्ञान या पारंपरिक अभ्यासक्रमांपेक्षा वेगळे करण्याची इच्छा, मानसिक तयारी आणि धाडस असल्यास बीबीएचा मार्ग हा भविष्यातील करिअरचा राजमार्ग ठरु शकतो. या अभ्यासक्रमाला १२ वीनंतर कोणत्याही शाखेतील विद्यार्थ्याला प्रवेश घेता येतो. बीबीए अभ्यासक्रमामध्ये वित्त-फायनांस, कार्यान्वयन व्यवस्थापन – ऑपरेशनल मॅनेजमेंट, व्यवसाय आणि औद्योगिक कायदे – बिझिनेस ॲण्ड इंडस्ट्रिअल लॉ, व्यवसाय पर्यावरण – बिझिनेस एन्व्हीरॉन्मेंट, अर्थशास्त्र-इकॉनॉमिक्स, गणित हे विषय शिकवले जातात. उद्योग व व्यवसायाला लागणाऱ्या कौशल्ययुक्त मनुष्यबळ निर्मितीसाठी हा अभ्यासक्रम उपयुक्त ठरत आला आहे.
सिम्बॉयसिस इंस्टिट्यूट ऑफ कॉम्प्युटर स्टडीज ॲण्ड रिसर्च या संस्थेने, बीबीए इन आयटी असा स्पेशलाईज्ड अभ्यासक्रम सुरु केला आहे. यामध्ये इन्फर्मेशन टेक्नॉलॉजी, इंटरनेट टेक्नॉलॉजी, डेटा बेस्ड मॅनेजमेंट सिस्टिम, सिस्टिम ॲण्ड सॉफ्टवेअर प्रॅक्टिसेस, वेब कंटेट मॅनेजमेंट, सायबर लॉ ॲण्ड रेग्युलेटरी कप्लायन्स, सॉफ्टवेअर प्रोजेक्ट मॅनेजमेंट, आयटी रिस्क मॅनेजमेंट, इंट्रोडक्शन टू ग्रीन आयटी, यांचा समावेश आहे. संपर्क-https://www.sicsr.ac.in/
बीबीए अभ्यासक्रमाचा कालावधी तीन वर्षांचा असतो. मात्र दिल्ली विद्यापीठात या अभ्यासक्रमाचा कालावधी चार वर्षांचा आहे.हा अभ्यासक्रम बॅचलर ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज या नावाने ओळखला जातो.
संधी-
हा अभ्यासक्रम केल्यावर लहान वयात कार्पोरेट क्षेत्रात काम करण्याची संधी उपलब्ध होऊ शकते.(अशी संधी नामवंत आणि दर्जेदार संस्थांमधूनच मिळू शकते. कारण या संस्थांमध्ये कार्पोरेट कंपन्या प्लेसमेंटसाठी येतात.) बीबीए पदवी, व्यवस्थापन क्षेत्रातील प्रारंभीच्या विविध करिअर संधी मिळवून देण्यासाठी उपयुक्त ठरु शकते. ही पदवी घेतलेल्या उमेदवरांचे, ज्ञान- जाण – आकलन – कल-कौशल्य, लक्षात घेऊन विद्यार्थ्यांच्या पॅकेजची रक्कम ठरत असते. बीबीए आणि त्यानंतर एकदोन वर्षाचा अनुभव घेतलेल्या विद्यार्थ्यांना, एमबीएचे शिक्षण देणाऱ्या देशातील नामवंत महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश मिळणे सुलभ जाऊ शकते. त्याचबरोबर एमबीए अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेणाऱ्या इतर शाखांमधील विद्यार्थ्यांपेक्षा हे विद्यार्थी, चार पावलं पुढे राहू शकतात. कारण एमबीए अभ्यासक्रमात शिकवल्या जाणाऱ्या बऱ्याच सैध्दांतिक बाबी, बीबीएचे विद्यार्थी आधीच शिकलेले असतात.
कॉर्पोरेट कंपन्यांना प्रारंभिक व्यवस्थापकीय गरजा भागविण्यासाठी कौशल्यप्राप्त उमेदवार हे बीबीए पदवीधरांच्या स्वरुपात उपलब्ध होत असल्याने त्यांना पटकन नोकरी दिली जाते. या पदवीधारकांना, कॉस्ट एस्टिमेटर, लॉस प्रिव्हेंशन मॅनेजर, सेल्स मॅनेजर, सप्लाय चेन मॅनेजर, ऑपरेशन मॅनेजर, ॲडव्हर्टायजिंग मॅनेजर, ब्रँड मॅनेजर, कम्युनिकेशन मॅनेजर, डिपार्टमेंट मॅनेजर, वेअर हाऊस मॅनेजर, प्रॉडक्ट मॅनेजर, स्ट्रॅटेजिक कंसल्टिंग असोशिएट, बिझिनेस ॲनालिस्ट, इक्विटी रिसर्चर अशी पदे दिली जातात.
बीबीए पदवी अंतर्गत बीबीए-जनरल, बीबीए-मार्केटिंग ॲण्ड सेल्स, बीबीए-फायनांस ॲण्ड अकाउंटन्टसी, बीबीए- फॅमिली बिझिनेस मॅनेजमेंट, बीबीए प्लस एमबीए असे स्पेशलायझेशन करता येणे शक्य आहे.
आर्थिक मंदीमुळे वरच्या श्रेणीच्या नोकऱ्या एमबीए पदवीधरांना मिळणे दरवर्षी कठीण होत चालले आहे. मात्र प्रारंभिक पातळीवरील बीबीए पदवीधरांच्या प्रवेशावर फारसा फरक पडलेला दिसत नाही. अशा पदांवर एमबीए पदवीधरांपेक्षा बीबीए पदवीधरांना नोकरी देणे कंपन्यांसाठी किफायतशीर ठरत असल्याचे दिसून आले आहे.
प्लेसमेंटसाठी येणाऱ्या कंपन्या – पीडब्ल्यूसी, देउत्स्चे बँक ग्लोबल ऑपरेशन्स, यूबीएस व्हेरिटी नॉलेज सोल्युशन्स, प्रोटिव्हीटी, प्राइस वाटर हाऊस कूपर, अर्न्स्ट ॲण्ड यंग ,ट्रेव्हिस्टा ,एचडीएफसी, कॉनवोनिक्स, इॲटॉन इंडस्ट्रीज, मैरस्क, एचएसबीसी, कॉटेऑन, बालाजी टेलिफिल्म, आय रिसर्च, केपिएमजी, झोमॅटो इत्यादी.
बीबीएची उपयुक्तता
१२ वीनंतर बीबीए अभ्यासक्रमाला प्रवेश घेतल्यांनतर आता पुढे काय असा जो करिअर निवडण्याबाबतचा गोंधळ असतो तो वयाचा १८ व्या वर्षीच संपून जाऊ शकतो. अभियांत्रिकी आणि वैद्यकीय या सर्वप्रिय व्यावसायिक अभ्यासक्रमांइतकेच यश बीबीए पदवीधरांना मिळू शकते.
अभ्यासक्रमाच्या तीन वर्षात विद्यार्थ्यांना व्यवस्थापनशास्त्राच्या सैध्दांतिक बाजू आणि पैलूंचा सखोलपणे अभ्यास करता येतो. व्यवस्थापन शाखेकडे सर्वासमावेशकपणे बघण्याचा दृष्टिकोन विकसित होतो. एमबीए पदवी घेण्यासाठी लागणाऱ्या कितीतरी कमी खर्चात बीबीएच्या रुपाने व्यवस्थापनशास्त्र शिकता येणे शक्य होते. त्यामुळे लहान वयातच आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होता होते. १२ वीनंतर एमबीए होण्यासाठी पाच ते सहा वर्षे लागतात. बीबीए मात्र तीन ते चार वर्षातच होता येते. लहान वयातच व्यवस्थापकीय क्षेत्रात प्रवेश होत असल्याने व्यवस्थापनाच्या सैध्दांतिक बाबींचा अधिक कार्यक्षमतेने आणि प्रभावीपणे वापर करण्याचे कौशल्य विकसित होत जाते.
पदवी घेतल्यानंतर कॉर्पोरेट विश्वात शिरण्याचा विचार बरेच विद्यार्थी करतात. त्यांना ही बाब एमबीए केल्यानंतरच शक्य होते. ते सुध्दा चांगल्या नामवंत शिक्षण देणाऱ्या संस्थेतून एमबीए अभ्यासक्रम केला तरच. मात्र त्यासाठी विद्यार्थ्यांना अतिशय कठीण आणि स्पर्धात्मक अशा कॅट/एन-मॅट/एमएच-सीइटी-एमबीए,एमएमएस/झॅट या परीक्षेत उत्तम गुण मिळाले तरच चांगल्या एमबीए संस्थेत प्रवेश मिळू शकतो. ही बाब लक्षात घेतली तर बीबीए अभ्यासक्रम करणे हे उपयुक्त ठरु शकते.
बीबीए अभ्यासक्रम चालवणाऱ्या महत्वाच्या संस्था- (१) नर्सी मोन्जी इंस्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज या संस्थेच्या अंतर्गत कार्यरत अनिल सुरेंद्र मोदी स्कूल ऑफ कॉमर्स -मुंबई, (२) शहिद सुखदेव कॉलेज ऑफ बिझिनेस स्टडीज-दिल्ली, (३) लोयोला कॉलेज-चेन्नई, (४) मद्रास खिश्चियन कॉलेज – चेन्नई, (५) प्रेसिडेंसी कॉलेज – बेंगळुरु, (६) ॲमिटी स्कूल ऑफ बिझिनेस-नॉयडा, (७) माउंट कार्मेल कॉलेज-बेंगळुरु, (८) सिम्बॉयसीस सेंटर फॉर मॅनेजमेंट -पुणे, (९)जे.डी बिर्ला इंस्टिट्यूट – डिपार्टमेंट ऑफ मॅनेजमेंट-कोलकता, (१०) आयएफआयए कॉलेज-बेंगळुरु, (११) सिम्बॉयसीस इंस्टिट्यूट ऑफ कॉम्प्युटर स्टडीज ॲण्ड रिसर्च -पुणे, (१२) महाराजा सुरजमल इंस्टिट्यूट – नवी दिल्ली, (१३) एसआरएम इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स ॲण्ड टेक्नॉलॉजी – चेन्नई, (१४)नेस वाडीया कॉलेज ऑफ कॉमर्स-पुणे, (१५) जगन इंस्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट स्टडीज – नवी दिल्ली, (१६) कलिंगा इंस्टिट्यूट ऑफ इंडस्ट्रिअल टेक्नॉलॉजी-भूवनेश्वर, (१७) क्रिस्तू जयंती कॉलेज – बेंगळुरु, (१८) गोस्वामी दत्त कॉलेज-गांधीनगर, (१९) एथिराज कॉलेज फॉर वुमेन-चेन्नई, (२०) जगन्नाथ इंटरनॅशनल मॅनेजमेंट स्कूल -नवी दिल्ली, (२१) इंटरनॅशनल स्कूल ऑफ बिझिनेस ॲण्ड मीडिया-पुणे, (२२) सेंट मिरा कॉलेज फॉर गर्ल्स-पुणे, (२३) एमआयटी कॉलेज ऑफ आर्टस,कॉमर्स ॲण्ड सायन्स-पुणे, (२४) इंदिरा कॉलेज ऑफ कॉमर्स ॲण्ड सायन्स-पुणे
सुरेश वांदिले
०००