ये “चीज” है मस्त मस्त…

ये “चीज“ है मस्त मस्त…

मामा दबकत दबकत, इकडेतिकडे कुणी नाही ना, याची खात्री करत स्वयंपायक घरात शिरत होते. तसे ते शूरवीरच ! पण मावशीची त्यांना फार भीती! तर, असे हे मामा म्हणजे आपले तुपले उंदिर मामा. त्यांचं नाव आपण ठेऊ रॉबिन्सन! जोमदार वाटायला हवा ना, हा आपला मामा.

मावशी म्हणजे आपली तुपली मांजरबाई. तिचं नाव काय बरं ठेवायच? चिंगी? छे छे! फार मिळमिळीत! रॉबिन्सनवर डोळा ठेवणारी चिंगी कशी राहू शकेल? हं, बरोबर ना! मॉर्गारेट कसं वाटतय?

वाSव! — आणि रॉबिन्सनवर मार्गारेटने पंजा उचलला. किती जबरदस्त वाटतयं नाही का हे असं ऐकून...

तर, झालं काय की, रॉबिन्सन मामा दबक्या पावलानं, स्वयंपाकघराकडे जाताना दारातच मार्गारेट, त्याचा मार्ग दैत्यासारखी अडवून बसलेली.

काय रे रॉब्या, रॉबेटल्या…चोरी करण्याची सवय जात नाही तुझी. रॉबिन्सनवर डोळे वटारुन मॉर्गारेट खेकसली.

अग मार्गे मावशी, मी चोरी करायला आलो नव्हतो. मी इकडे आलो की तुला तसच वाटतं.

मग काय देवदर्शनाला आला होतास का?

अगं, तुझं दर्शन म्हणजेच माझ्यासाठी देवदर्शन नाही का मार्गे मावशी…

ऐ, तू बंडला मारु नकोस…खरं खरं सांग.

अगं मावशे, परवा मी इकडे आलो तेव्हा माझ्या नाकात एक सुगंध शिरला.पण तुझ्या भीतिने मला त्या सुगंधापर्यंत काही जाता आलं नाही.

म्हणजे चोराच्या मनात चांदणं!

चांदणं नाही गं. ते त्या फ्रिजच्यावर काय ठेवलय? त्याचाच सुगंध असावा बहुतेक.

अरे रॉब्या, ते चीज आहे चीज!

तू चिज है मस्त मस्त, असंच ना गं मार्गे मावशे.

ऐ रॉब्या,तू जास्त आगावूपणा करु नकोस.नाही तर …

मावशे, आज सोमवार नाही का! तुझा ड्राय डे.म्हणजे उपास.

मेल्या, बरोबर याच दिवशी आलास चोरी करायला.

नाही गं मावशे, ते चीज फिज काय म्हणालीस ना ते काय ते बघायला आणि तू परवानगी दिली तर हादाडायला!

अरे वा! तुलाही चीजचा चस्का लागला वाटतं.

म्हणजे आणखी कुणी आहे का,त्याच्या मागावर?

रॉब्या, या मान्सांना चीज भारी आवडतं. त्यांची मूलं तर सतत चीज चीज मागतात, त्यांच्या आईबाबांना. हट्ट करतात त्यासाठी.त्यांचे आईबाबासुध्दा हा हट्ट पुरवतात, आनंदानं! त्यांच्या आईबाबांना कळत कसं नाही की प्रत्येक हट्ट पुरवणं बरं नसतं ते! आपण पुरवतो का रे आपल्या मुलांचे प्रत्येक हट्ट.

म्हणूनच तर आपली मुलं-मुली जन्मल्यावर एक दोन महिन्यातच हट्टेकट्टे होतात. हा हा हा, ही ही ही! डोळे मिचकावित आणि मिशी हलवत मामा हसला..

पुरे झाला तुझा फालतू पिजे!

अगं मार्गे मावशे, थोडं फार पिजेबिजे केलं की आरोग्याला चांगलं असतं.मला तर असं वाटतं की चीजे हा पिजेचा भाऊच  असावा.

म्हणजे? काहीतरी कोडयात बोलू नको राब्या.

अगं, पिजे केल्यावर हसू येतं. हसणं तब्येतीसाठी चांगलं असतं, तसच चीजे म्हणेज चीजसुध्दा आरोग्यसाठी चांगल असलं पाहिजे. म्हणूनच मान्सांच्या पिज्जाची रंगत चीजशिवाय वाढत नसावी.

खरचं की रे! चल तर आपण याचा शोध घेऊ.मावशी म्हणाली.

पण कसं गं, मार्गे मावशे?

अरे रॉब्या,मै हू ना! मॉर्गारेट नाम है मेरा.मी काहीही करु शकते.

म्हणजे?मामांनी डोळे विस्फारित विचारलं.

तू बघच आता…असं म्हणून मामी चिजच्या भांड्याकडे बघत मंत्र म्हणू लागली.

अकडम तिकडम गुंडा फू!

चीजूरे, बोल आता भडाभडा तू!!

या मंत्राचा लगेच प्रभाव पडून चीज दोघांच्या समोर उभा  राहिला.ते बघून मामा बेशुध्द बेशुध्द होता होता राहिला. पण चीज त्याच्यासमोर उभा आहे, बघून त्याला मावशीच्या पॉवरची खात्री पटली. त्याने कौतुकाने तिच्याकडे बघून तिचं अभिनंदन केलं.

हाय मावशी, हाय मामा, कसं चाललयं तुमचं?कशी काय आठवण झाली आज माझी? चीजने दोघांनांही विचारलं.

हाय, चीज्या सॉरी चीज भाऊ! किती स्मार्ट आणि मउु रे तू. तुझी आठवण दररोजच होते,पण…मामा म्हणाला.

पण मी आडवी जाते ना!मावशी दात काढत म्हणाली.

मग,आज नाही गेलीस का आडवी?चीजने विचारलं.

गेली रे, पण या रॉब्याला तुझ्याबद्दल जाणून घ्यायची फार इच्छा झालीय.म्हणजे की, तुझा जन्म कसा होतो? मान्सांच्या मुलांना आणि मोठ्यांनासुध्दा इतका तू कां आवडतोस?

 क्या बात है! सगळं सांगतो की.पण आधी तोंड तर चीज्जी करा.असं म्हणून चीजने स्वत:चे एक दोन तुकडे काढून दोघांनांही दिले. मामा आणि मावशी चवीने ते खाऊ लागले.

तर मामा आणि मावशे, माझे आईबाबा म्हणजे, दूध…

म्हणजे ते दूध पिता है, इंडियावालेच ना..

हो हो तेच ते! माझा जन्म घडवण्यासाठी एखाद्या फॅक्ट्री मध्ये मोठ्या भांड्यात दुधाला आंबवायला किंवा विरजण करायला टाकतात. दुधामध्ये व्हे(whey) आणि कॅसेन(casein) अशी दोन प्रथिनं असतात. शिवाय दुधात लॅक्टोज नावाची साखरही असते. माझ्या जन्माची पहिली पायरी म्हणजे लॅक्टोजचं रुपांतर लॅक्टिक ॲसिड मध्ये करणं! त्यासाठी माझ्यात बॅक्टेरिया टाकतात.

म्हणजे रे काय चीज्जू? मावशीनं विचारलं.

या बॅक्टेरिया म्हणजे सूक्ष्म जिवाणू असतात. चीज म्हणाला.

बघ मावशे, असं असतं एकमेका सहाय्य करु.नाहीतर तू…

रॉब्या, आगावूपणा करु नकोस.चीज्जूला सांगू दे त्याची जन्मकथा.

तर, दुधाचं लॅक्टिक ॲसिङ झालं की मग आता त्यात रेनेट नावाचं एनझाइम(enzyme), विरजण घालण्यासाठी टाकतात. आता हे एनझाइम म्हणजे उत्प्ररेक.

अरे चीज्जूड्या, आमच्या इटुकल्या पिटुकल्या मेंदूला समजेल उमजेल अशा भाषेत सांगना जरा, मावशी खेकसली. मामाने मान डोलावली.

अग मावशे, हा उत्प्ररेक एक प्रकारचा रासायनिक पदार्थ असतो. तो दुधासारख्या पदार्थांमध्ये टाकला की रासायनिक क्रियेला साहाय्य करतो. या प्रक्रियेत त्याच्यामध्ये काही रुपांतर होत नाही. एन्झाइम टाकलं की केसेन प्रथिनाचं विरजण होतं आणि व्हे प्रथिन पाण्याच्या सूक्ष्म लकेरीच्या स्वरुपात बाहेर राहतं. या व्हेला बाजूला काढलं जातं. मग त्यात मीठ टाकून पुन्हा विरजायला उष्णतेवर ठेवलं जातं. त्यातून पुन्हा व्हे प्रथिन बाहेर काढलं जातं. ते पूर्णपणे बाहेर निघालं की केसिन प्रथिनाचं गुठळया किंवा ठोकळे होतात. या ठोकळ्यांना किंवा गुठळ्यांना मग साच्यामध्ये टाकून त्याला वेगवेगळे आकार दिले जातात. ते मग त्यातून काढून पॅकबंद करतात. अशी माझ्या जन्माची कथा! माझा आकार, माझा रंग आणि माझा गंध हे कोणत्या प्राण्याचं दूध असतं यावर अवलंबून असतं.

म्हणजे रे काय चीज्जू?मामांनी विचारलं.

अरे, मामू माझ्या जन्मासाठी गाय, म्हैस, सांबर, उंट, शेळी, मेंढी, याक या प्राण्यांचं दुध वापरलं जातं.

कित्ती छान! चित्तरकथाच आहे की ही.पण कायरे, तू या मानवास इतका आवडतो कां बुवा? मावशीनं विचारलं

मार्गा मावशे अगं, अहाहा काय तो माझा स्वाद! जिभेवर टाकताच कसं तृत्प होऊन जातात ही मान्सं. पण हे एक कारण झालं .

म्हणजे इतरही काही कारण आहेत का?

अरे बाबांनो, ही मान्सं फार हुषार! त्यांना संशोधन-बिंशोधन करायला फार उत्साह!माझा जन्म झाल्यावर त्यांचा हा उत्साह शिगेला पोहचला.त्यांनी माझ्यावर प्रयोगचा सपाटाच लावला.

त्यात काय आढळलं त्यांना? मामांनी उत्सुकतेनं विचारलं.

अरे मामू, या मान्सांना असं आढळून आलं की चीज म्हणजे माझ्यामध्ये ए, डी, के नावाचं जीवनसत्वं असतं. झिंक(जस्त)असतं. जीवनसत्व बी १२ मोठ्याप्रमाणावर असतं. ही सर्व जीवनसत्वे मान्सांच्या शरीराच्या वाढीसाठी, त्याला सुदृढ आणि बलवान करण्यासाठी उपयुक्त ठरतात. जसं की जीवनसत्व ए, हे चांगल्या दृष्टीसाठी, पेशींच्या वाढीसाठी, शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी, पुनरुत्पादनासाठी उपयुक्त ठरतं. जीवनसत्व डी दात, हाडं बळकट करतात, प्रतिकारशक्ती वाढवात. मधुमेह होण्यापासून सरंक्षण करतात. ह्रदयरोगाचा धोका कमी करतात. विशिष्ट प्रकारच्या कर्करोगांपासूनही बचाव करतात. जीवनसत्व के, हे रक्त गोठण्यास मदत करतात. त्यामुळे जखमा लवकर बऱ्या होतात. जस्त जीवनसत्वामुळे प्रतिकारशक्ती वाढते. पचनसंस्था सुरळीत ठेवण्यासाठीही याचा उपयोग होतो. हाडांची झिज होण्यापासून बचाव करण्यासाठीही माझा उपयोग होतो. बी-१२ जीवनसत्वाचा उपयोग लाल रक्तपेशींच्या निर्मितीसाठी होतो. मेंदू आणि मज्जासंस्थांतील पेशीच्या विकासासाठी होतो.

बापरे बाप! इतकं सगळं तुझ्यामुळे घडतं!जादूच म्हणायची की ही!

जादू म्हणा की आणखी काही, पण हे असं काही अफलातून ही मान्सच शोधू जाणे बॉ!

पण काय रे, तुझ्यात चांगल्या गोष्टींशिवाय काही वाईट गोष्टीही असतील ना! त्यांचा नाही का लागला या मान्सांना शोध? मावशीने प्रश्नार्थक चेहऱ्यानं विचारलं.

तर तर...ही मान्स नेहमी सगळाच विचार करतात. चांगला नि वाईट! कारण त्यांना माहीत असतं...

की नाण्याला दोन बाजू असतात.मामा मध्येच म्हणाला. मावशीने त्याचे कान जोराने ओढले.

अSS आईगं, मार्गे मावशे, तुला काही दया-माया!

ती नंतर दाखवीन, आधी या चीजला त्याची कथा तर पूर्ण करु दे, मध्येमध्ये बोलू नकोस.याद राख. मावशीने जबडा उघडून मामाला तंबी दिली. मामाने घाबरुन आपलं अंग आक्रसून घेतलं.

अरे, मामू घाबरु नकोस असा, मावशी म्हणते ते खरय.दुसरा कोणी जेव्हा बोलत असतो, तेव्हा मध्येच तोंड खुपसणं हे वाईट दिसतं. ती चांगली सवय नाही.

कळलं चीज्जू, सॉरी, पुढे सांग…

तर मानसाला चीजमध्ये काही वाईट गोष्टी आढळल्या. जसे की चीजचं अतिरिक्त सेवन केलं की उच्च रक्तदाबाचा आजार होऊ शकतो. त्यामुळे ह्रदयाच्या कार्यक्षतेवर परिणाम घडू शकतो. त्वचेवर परिणाम होऊ शकतो. डोकेदुखीचा त्रास होऊ शकतो. अन्नाचं पचन जड जातं.

कळलं का रॉब्या तुला?

कळलं मावशे.काहीही खा पण ते मर्यादित खा.अधाशासारखे खाऊ नका.

अरे वा मामू, खूप हुषार झालास रे तू!

मग,मार्गे मावशीचा शिष्य आहे,म्हंटलं मी.

लबाडा, उगाच लाडीगोडी लावू नकोस.पटकन थोडसं चीज खा नि पळ इथून, मालकीनबाई येण्याच्या आधी.मी तुला सोडलं.पण ती कजाग बाई नाही सोडायची.

मान्सांचं काही कळतच नाही बाँ…असं म्हणून मावशीच्या मिशीला हलकासा पाय लावून रॉबिन्सन चीजवर तुटून पडला.तो बका बका खातोय हे दिसल्यावर मार्गारेटने त्याची शेपटी धरली नि उचलून त्याला खिडकीच्या बाहेर ढकलून दिलं. तिच्याही तोडांला पाणी सुटलचं होत ना! उरलेल्या चीजवर तिने यम्मी म्हणत ताव मारायला सुरुवात केली…

सुरेश वांदिले