डंगरुची फुशारकी
वननगरीतील एका हरणाला एकदा पाच बाळं झालीत. कंगरु, मंगरु, संगरु, झंगरु आणि सर्वात लहान डंगरु. सर्व पाडसं जसजशी मोठी होऊ लागली तसतसे त्यांचे गुण आईच्या लक्षात येऊ लागले. या पाचांपैकी डंगरु इतरांपेक्षा अधिक चपळ आणि हुषार होतं. त्याला आईने सांगितलेलं चटकन समजायचं. त्याच्या ते लक्षातही राहायचं. इतर भावंडांपेक्षा त्याची गतिही अधिक होती. म्हणजे धावण्याची शर्यत लागली की तोच हमखास जिंकायचा. या गुणांमुळे तो आईचा लाडका झाला.
डंगरुचं कौतुक करण्यात आई थकत नसे. इतर भावंडांना मात्र याचं वाईट वाटत असे. आईच्या कौतुकामुळे डंगरु शेफारलं. आपणास इतरांपेक्षा अधिक शक्ती आणि बुध्दी असल्याचा त्याला गर्व झाला.
हळूहळू सर्व पाडसं मोठी झाली. आईने, सर्वांना जंगलात स्वत:चं रक्षण कसं करायचं, कसं सावध राहायचं, आपल्या लांब कानाचा उपयोग करुन, अनोळखी हालचालीचा कसा अदमास घ्यायचा हे शिकवलं. आपआपल्या परिने चारही भावंडांनी या गोष्टी लक्षात ठेवून त्याप्रमाणे ते वागू लागले. मात्र, स्वत:ला अतिहुषार समजणाऱ्या डंगरुने आईच्या सांगण्याकडे दुर्लक्ष केलं. जंगलात वाघ, बिबटे हमखास ज्या पाणवठ्यावर येत, त्या ठिकाणीही बिनदिक्कत जाऊ लागला. तीन-चार वेळा वाघाने आणि एकदा बिबट्याने त्याच्यावर हल्ला केला, पण शिताफिने तो निसटला. त्याचा वेग वाघ आणि बिबटाच्या उडीपेक्षा अधिक ठरला. घरी येऊन त्याने, आज आपण काय पराक्रम गाजवला हे बढाया मारत सांगितलं. हे ऐकून आई आणि इतर भावंडाच्या अंगावर काटे उभे राहिले. आईच्या डोळयात अश्रू आले. असे वेडे साहस पुन्हा कर नकोस असं तिने डंगरुला रडत रडत सांगितलं.
आपण वाघाला नमवलं असं वाटून,डंगरु अधिकच शेफारला. त्याने आईच्या बोलण्याकडे दुर्लक्ष केले. तो पुन्हा तसाच वागू लागला. आई त्याच्या काळजीने एके दिवशी मरण पावली. तेव्हा चारही भावंडांने त्याला दोष दिला. त्याला पुन्हा भलतेसलते साहस करु नकोस असं समजावलं. मात्र डंगरु काही ऐकण्याच्या मनस्थितीत नव्हता. त्याला आपल्या भावंडांचा राग आला. त्याने त्यांच्यासोबत राहण्याचं सोडून दिलं.
तो एकटाच राहू लागला. त्याला आता कुणीही बोलणारं किंवा टोकणारं नसल्याने तो अधिकच बेताल वागू लागला.
एकदा त्याने जंगलातल्या काही प्राण्यांसमोर फुशारकी मारली की तो वाघाला लाथ हाणू शकतो, ही बढाई ऐकून प्राणी हसले.
त्यावर डंगरु म्हणाला, “मी असं केलं तर काय बक्षीस द्याल मला?’
‘अरे, तुला या वननगरीचा राजपुत्र करु. तुझ्या आज्ञेत राहू, आम्ही सर्वजण.’ घोडेराव म्हणाला.
‘ठीक आहे तर, आजच मी जातो. वाघाला लाथ हाणून येतो. मात्र, माझा हा पराक्रम बघण्यासाठी कुणाला तरी सोबत पाठवा.’ डंगरु म्हणाला. घोडेरावाने कावळोबास तशी विनंती केली.
यावेळी तिथे डंगरुचा एक भाऊ मंगरु उपस्थित होता. तो डंगरुला समजावत म्हणाला, ‘अरे असा मुर्खपणा करु नकोस. तुझं बरंवाईट झालं तर या प्राण्यांचं काहीच जाणार नाही, तू मात्र जीवानीशी जाशील.मात्र या समजवणुकीचा डंगरुवर काहीही परिणाम झाला नाही. त्याने आपल्या भावाकडे तुच्छतेने बघितलं आणि जंगलाच्या दिशेने कूच केलं. कावळोबाही त्याच्या सोबतच उडाला. डंगरु ज्या ठिकाणी पोहचला त्या ठिकाणी एका झाडावर जाऊन डंगरुवर लक्ष ठेऊ लागला.
ज्या ठिकाणी वाघ हमखास येतो त्या ठिकाणी जाऊन डंगरु चरु आला. वाघाला त्याची चाहूल लागलीच होती. तो हळुवार पावलानं त्याच्याकडे येऊ लागला. डंगरु कान टवकारुन या हालचालीवर लक्ष ठेऊन होता. वाघ जवळ आला की त्याला लाथ हाणून धूम ठोकायची असं त्याने पक्क ठरवलं होते. थोड्याच अवधीत वाघ त्याच्या जवळ पोहचला. डंगरुने लाथ उगारुन त्याला मारण्याचा पवित्रा घेतला. मात्र, त्याचा पाय वाघाच्या जबड्यात सापडला. डंगरुने आपल्या शिंगाने वाघाला ढूस दिली त्यामुळे वाघाचा जबडा उघडला गेला. डंगरुचा पाय निसटला. वाघाच्या तीक्ष्ण दातामुळे पायाला जखम झाली. वेदनाही होत होत्या. मात्र तिथे आता थांबणं जीवावर संकट ओढवून घेण्यासारखं असल्याचं डंगरुच्या लक्षात आलं. त्याने बाजुच्या झुडूपात उडी मारली. तो कसाबसा घराकडे पोहचला.
०००
इकडे कावळ्याने येऊन प्राण्यांना सर्व घटनाक्रम सांगितला. वाघास कशी लाथ हाणली हे सांगितलं. सर्वांना डंगरुच्या पराक्रमाचा अभिमान वाटला. त्यांनी सर्वानुमते त्याला वननगरीचा राजपुत्र म्हणून घोषित करण्याचा निर्णय घेतला. हा निर्णय सांगण्यासाठी दुसऱ्या दिवशी घोडेरावांसोबत काही प्राणी डंगरुच्या घरी पोहचले तेव्हा, समोर मरुन पडलेला डंगरु बघून सर्वांना धक्काच बसला.
०००
जखमी अवस्थेत डंगरु धावल्यामुळे ती जखम आणखीनच चिघळली. घरी तो एकटाच असल्याने त्याच्या मदतीस कुणी आलं नाही. त्याला रडू कोसळलं. आई आणि भावाचं ऐकलं नाही याचा त्याला पश्चाताप होऊ लागला. पण आता वेळ निघून गेली होती. रात्रभर त्याची जखम चिघळत गेली. त्याचा परिणाम त्याच्यावर झाला. वेदनेने विव्हळत डंगरुचा मृत्यू झाला. उगाची फुशारकी आणि इतरांच्या शहाणपणाच्या सांगण्याकडे दुर्लक्ष करण्याच्या दुर्गुणापायी डंगरु जीवाला मुकला.
०००