चौदा पुस्तके!
बाबासाहेब कोणतीही पूर्वसूचना न देता तेजोमयीच्या घरी आले. त्यांना बघून सर्वांची धांदल उडाली. आईबाबांनी त्यांना घाईघाईत दंडवत घातला. तेजोमयीनेही तेच केलं. ते बघून अलेक्झांडरनेही तशीच कृती केली. बाबासाहेबांनी अलेक्झांडरला जवळ घेतलं. त्याच्या मानेवरुन मायेनं हात फिरवला.
आईबाबा, त्यांना काहीतरी विचारणार तोच, बाबासाहेब अलेक्झांडरला म्हणाले,
“चल रे, घर दाखव मला तुमचं. तू पण ये माझ्यासोबत,“ तेजोमयीकडे वळून बाबासाहेब म्हणाले.
“पण, बाबासाहेब तुम्ही आमचं घर कां बघता? साधं आहे हो.”बाबा म्हणाले.
“अगदी साधं. आमच्यासारखं!”आई म्हणाली.
“म्हणूनच बघायचय“, बाबासाहेब हसत म्हणाले. अलेक्झांडरकडे बघून पुन्हा म्हणाले, “चल रे, दाखव घर तुझं.“
अलेक्झांडर शेपूट हलवत पुढे निघाला. या खोलीतून त्या खोलीत. पाच मिनिटात चार खोल्या बघून झाल्या. बाबासाहेब दिवाणखान्यात येऊन बसले.
आईने त्यांना पाणी दिलं. चहा की कॉफी विचारलं. बाबासाहेबांनी दोघांनांही नकार दिला.
“कसं वाटलं आमचं घर बाबासाहेब?” तेजोमयीने बाबासाहेबांकडे बघत विचारलं.
“मला नाही आवडलं.“
“मी म्हंटलं होतं ना बाबासाहेब, आमचं घर खूप साधं आहे म्हणून.“आईबाबा एकाच वेळेस बोलले.
“साधं की भारी, याचं मला अप्रूप नाही ताई.“ बाबासाहेब आईकडे बघत म्हणाले.
“मग?”
“अहो, तुमच्याकडे खूप कपाटं आहेत. त्यात खूप कपडे आहेत. भांडी आहेत. खेळणी आहेत…”
“मग, तुम्हाला कां नाही आवडलं आमचं घर, बाबासाहेब?” तेजोमयीनं विचारलं. अलेक्झांडरने तशीच मान हलवली. त्याला जवळ घेत बाबासाहेब म्हणाले,
“ज्याच्या शोधात मी आलो होतो, ते कपाट काही मला दिसलं नाही.“
“म्हणजे बाबासाहेब?” आई, बाबा आणि तेजोमयीनं एकाचवेळी आश्चर्यानं विचारलं. त्या एकत्रित आवाजाने अलेक्झांडर दचकला. आईकडे प्रश्नार्थक चेहऱ्यानं बघू लागला.
“अरे, तुला कळेल असं सांगतो,“ बाबासाहेब त्याला कुरवाळत म्हणाले. अलेक्झांडरने मान हलवली.
“कशाच्या शोधात होतात बाबासाहेब तुम्ही? तेजोमयीनं विचारलं.
“तुमच्या घरी पुस्तकाचं कपाट शोधलं मी. ते काही दिसलं नाही मला. म्हणून मला नाही आवडलं तुमचं घर.“
आईबाबांना यावर काय बोलावं ते कळेना.
“बाबासाहेब, इतक्या छोट्या घरात पुस्तकाचं कपाट कसं बरं ठेवणार आम्ही?”
“कपड्यांची तीन तीन कपाटं कशी आहेत? “ बाबासाहेबांनी प्रतिप्रश्न केला. आईबाबा यावर निरुत्तर झाले.
दोघांचीही मान खाली गेली.
बाबासाहेबांनी तेजोमयीच्या बाबांना आपल्याजवळ बसवून विचारलं,
“तुमचा पगार किती हो? सांगायची इच्छा असल्यासच सांगा हं.“
बाबांनी त्यांचा पगार सांगितला.
“मग यातली किती रक्कम तुम्ही पुस्तकं खरेदीसाठी खर्च करता?” बाबासाहेबांच्या या प्रश्नाने आईबाबांचा चेहरा पडला. बाबा काहीच बोलले नाहीत.
“काय गं, गेल्या सहा महिन्यात किती पुस्तकं विकत आणली तुझ्या बाबांनी?” बाबासाहेबांनी तेजोमयीस विचारलं. एकही नाही म्हणून तिने सांगितलं.
“व्वा,शाबास! असंच खरं बोलायचं. काही लपवायचं नाही. हा मोठा सद्गुण आहे बाळ.“ तेजोमयीचं कौतुक करत बाबासाहेब म्हणाले.
“बाबासाहेब, अशी पुस्तकं घेत राहिलो तर ठेवणार कुठे, म्हणून…” कसेबसे बाबा बोलले.
“हे बघा, तेजोचे बाबा, पुस्तकासारखं मोठं धन नाही. ते कुठे ठेवायचं, हा जर प्रश्न तुमच्या मनात येत असेल तर यापेक्षा दुर्देव्य कोणतं बरं? पुस्तकाच्या वाचनानं तुम्ही, तुमची पत्नी आणि ही गोड मुलगी तेजोमयी श्रीमंत व्हाल. गुणवंत व्हाल, हे तुम्हास मान्य नाही वाटतं?”
“तसं नाही बाबासाहेब,पण…”
“आता पण बिन काही नाही. उद्या १४ एप्रिल, माझा वाढदिवस. तुम्ही साजरा करताना?”
“हो हो हो बाबासाहेब…”
“कसा करता?” बाबासाहेबांनी विचारलं. यावर आईबाबांना काही नीट सांगता आलं नाही. बाबासाहेब हसले.
बाबांकडे बघून म्हणाले, “अहो घाबरता कशाला?”
“तसं नाही बाबासाहेब,” बाबा त त प प करत म्हणाले.
“यंदा माझा वाढदिवस कसा साजरा करायचा, हे मीच तुम्हाला सांगितलं तर चालेल ना.” बाबासाहेबांनी विचारलं.
“हो हो हो बाबासाहेब“, आईबाबा आाणि तेजोमयी एकत्रच म्हणाले.
“तर मग तुम्ही माझ्या वाढदिवसाला १४ पुस्तकं घ्या. माझ्यावरची, गौतम बुध्दाची, महात्मा फुले, गाडगेबाबा, कर्मवीर भाऊराव पाटील, छत्रपती शिवाजी महाराज, डॉ.अब्दूल कलाम,साने गुरुजी,महात्मा गांधी… अशी कोणतीही.हीच घ्या हा माझा आग्रह नाही. ही अशी पुस्तकं तुमच्या ज्ञानात भर घालतीलच पण तुम्हाला, जीवन अधिक समृध्द करण्याचा उत्साह आणि उर्जाही देतील. पटतंय का माझं म्हणणं.“
“हो हो बाबासाहेब.“आईबाबा म्हणाले.
“मला पण पटलय, बाबासाहेब. या उन्हाळयात जमेल तितकं मी वाचतेच आता. तुम्ही इतके थोर कसे झालात? त्याचं रहस्य काय? हे, तुमची आणि तुमच्यावरील पुस्तकं वाचल्यावरच कळेल ना मला.” तेजोमयी म्हणाली.
बाबासाहेब प्रसन्न हसले. त्यांनी तेजोमयीस जवळ घेऊन तिला आशीर्वाद दिला.
अलेक्झांडला जवळ घेऊन त्याला प्रेमानं थोपटलं. आईबाबांचा निरोप घेऊन ते घराबाहेर पडले…
००००