आज सकाळी उठल्यापासून तेजोमयी थेट कामालाच लागली. ते काम होतं पुस्तकाचं कपाट आवरण्याचं. बाबांनी तिच्यासाठी आणि आई व त्यांना वाचण्यासाठी आणलेली पुस्तके या कपाटात होती. शब्दसंग्रह होते.
वेगवेगळ्या निमित्त कपाटातून पुस्तकं काढली जात आणि ठेवली जात. पण प्रत्येक वेळेस ती व्यवस्थित ठेवली जात नसत. त्यामुळे ही पुस्तकं अस्ताव्यस्त पसरलेली असत. बरेच दिवस कपाट स्वच्छ न केल्याने धुळही साचली होती. एकदोन ठिकाणी कोळयांनी जाळं सुध्दा विणलं होतं.
साधारणत: दिवाळीच्या वेळेत अशी स्वच्छता केली जायची. ती सुध्दा बहुतेकवेळ आईकडूनच. हे सगळं अलेक्झांडर (द डॉगी) ला ठाऊक झालं होतं. त्यामुळे आज अशी मध्येच तेजोमयी कां कपाट स्वच्छ करतेय, याचं त्याला आश्चर्य वाटलं. तो दोन-तिनदा कपाट ठेवलेल्या ठिकाणी घुटमळूनही गेला. त्याने शेपूट हलवत तेजोमयीकडे बघितलं..
हे कसं काय तेजो, असं सुध्दा त्याला विचारावं वाटलं. ते भाव त्याच्या चेह-यावर उमटले. तेजोमयी त्याच्याकडे बघून हसली. तिने काहीच उत्तर दिलं नाही.
काही क्षण तिथे थांबून अलेक्झांडर स्वंयपाक खोलित आईजवळ आला. तेजोमयी ज्या खोलित कपाट स्वच्छ करत होती, त्या खोलित चल, असं सांगण्याचा प्रयत्न करु लागला. पण आईने तिकडे काही लक्षच दिलं नाही. तेव्हा तो बाबांकडे गेला.
बाबा पेपर वाचण्यात मग्न होते. अशावेळी त्यांच्यामध्ये लुडबूड केली तर त्यांना राग येतो हे अलेक्झांडरला ठाऊक असल्याने, आता करावं तरी काय, हा त्याच्यापुढे प्रश्न निर्माण झाला. पेपर खाली करुन बाबा आपली दखल घेतील असं त्याला वाटल्याने तो त्यांच्या पायाशी बसला. कुंई कुंई केलं. मात्र बाबा आपले पेपर वाचन्यातच मग्न. शेवटी कंटाळून तो पुन्हा आईकडे गेला. त्याने आईचा पदर ओढला आणि पुस्तकाचं कपाट ठेवलेल्या खोलिकडे आईला ओढू लागला.
अरे ठोंब्या, मी काम करतेय हे दिसत नाही का तुला..तिकडे कां चल म्हणतोस मला..नंतर येते.तू जाऊन खेळ बघू…आई अलेक्झांडरला म्हणाली. पण त्याने काही आईचा पदर सोडला नाही.
फार हट्टी झालास हं ठोंब्या तू..अलेक्झांडरला हलकी चापट देत आई म्हणाली. हा इतका आग्रह करतो म्हणजे काहीतरी तिथे घडलं असलं पाहिजे, असं आईला वाटून ती पुस्तकाचं कपाट ठेवलेल्या खोलित आली.
समोरचं दृष्य बघून आई ओरडलीच.
तेजो,हे काय..
आईचा अनपेक्षित जोराचा आवाज ऐकून तेजोमयी दचकली. तिच्या हातून पुस्तकांची चळत खाली पडली. हा आवाज ऐकून बाबांची पेपर वाचन्यातील तंद्री भंग पावल्याने तेही त्या खोलित आले.
तेजोमयी आईकडे बघत म्हणाली..
अगं, तू ओरडलीस कशाला..माझ्यावर मधमाशांनी हल्ला-बिल्ला केला नाही..
अहो,तुम्ही कशाला ओरडला, उंदिर-बिंदिर चढला नाही ना तुमच्या अंगावर..बाबांनी किंचित विनोदी स्वरात आईस विचारलं.
अहो, विनोद-बिनोद नंतर करा..आधी पोरीचे पराक्रम बघा ना..
अगं, मी काय पराक्रम केला..तेजोमयीने आईस प्रतिप्रश्न केला..
अहो बाईसाहेब, हे असं पुस्तकांचं कपाट खाली करणं हा पराक्रमच नाही का? आई रागावून म्हणाली.
अगं आई, मी फक्त पुस्तकं काढतच नाही तर, त्यांना स्वच्छ करते, कपाटातील धूळ काढते, पुस्तकं पुन्हा नीट ठेवतेय की…
आईकडे बघत तेजोमयी म्हणाली..
अगं, पण कुणी सांगितला हा तुला उपदव्याप..आई जरा चढ्या आवाजात म्हणाली.
बाबा, पुस्तकाचं कपाट आवरण्याला उपदव्याप म्हणतात का? तेजोमयीने मिश्किलपणे विचारलं. तेव्हा कुठे बाबांच्या लक्षात सारा प्रकार आला. त्यांनाही आश्चर्य वाटलं.
अगं, पण तू पुस्तकांचं कपाट असं मध्येच कां आवरायला घेतलस..अभ्यास…गृहपाठ नाही का तुला..
अहो बाबा, तुम्हीसुध्दा कमालच करता. पुस्तकांच कपाट असं मध्येच आवरु नये, असं कुणी सांगितलय कां तुम्हाला? पुन्हा तेजोमयी मिश्किलपणे म्हणाली.
बघा बघा कशी चुरुचुरु बोलतेय ..तुमच्या लाडानी वाया गेलीय ती..बाबांकडे बघत आई म्हणाली…
पुस्तकांचं कपाट नीट लावणं यात कुठे आणि कसं आलय माझं वाया जाणं..उलट तू माझं कौतुक नको का करायला..मी एकटीच हे काम करतेय म्हणून..तेजोमयी आईस म्हणाली.
तेजो बरोबरच बोलतेय…असं बाबा आईकडे बघत आणि…आम्ही कां बरं तिला रागावतोय.. असं अलेक्झांडरकडे बघत म्हणाले.
अलेक्झांडरही आईचा पवित्रा बघून जरा टरकलाच होता. त्यामुळे तो बाबांकडे हळूच सरकला. काही कळत नाही बाँ..असे भाव त्याने चेहऱ्यावर आणले.
काय हो, माझ्या प्रश्नाचं उत्तर दिलं नाहीत तुम्ही..बाबांनी आईला विचारलं..
आपलं काहीतरी चुकतेय असं आईच्या एव्हाना लक्षात आलं होतच. त्यामुळे आई नरमाईनं म्हणाली…
तेजो करतेय ते चांगलंच आहे. पण आज अचानक अशी बुध्दी कां सुचलीय तिला याचं आश्चर्य वाटतय..
अगं आई आज सरस्वती पूजन नाही का? तेजोमयी म्हणाली.
हो कां..तुला कसं ठाऊक..आईने ओशाळत विचारलं.
अगं कॅलेंडरमध्ये आहे ना नमूद केलेलं..मी ते वाचलं. तेव्हा मला वाटलं की आज सरस्वती म्हणजे विद्येच्या देवीची आपण वेगळी पूजा करावी.
मग..
मग काय..पुस्तकं म्हणजे विद्याच की नाही..
हो..
म्हणून मी ठरवलं, आज आपण पुस्तकांचं कपाट स्वत:च आवरायचं. पुस्तकं नीट ठेवायची. फाटलेल्या पुस्तकांना कव्हर लावायचं. एका नोटबुकात पुस्तकांची नोंद करायची..
अरे वा, क्या बात है तेजो..हे तर मला सुध्दा सुचलं नाही कधी…फक्त सरस्वती देविच्या मूर्तिला किंवा फोटोला हार टाकून किंवा नमस्कार करुन सरस्वती जयंत साजरी करण्याऐवजी ही जयंत साजरी करण्याचा हा उत्कृष्टच मार्ग म्हंटला पाहिजे.. बरोबर ना तेजोमयीच्या आई..बाबा आईकडे बघत म्हणाले..
आहेच हो माझी गुणाची पोर..
आतापर्यंत रागावणारी आई, तेजोमयीचं कौतुक करतेय याचा आनंद अलेक्झांडरला झाला. स्वत:भोवती गिरकी घेत हा आनंद त्याने व्यक्तही केला…
०००